"Διαφήμιση & Βία" ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Διαφήμιση και Βία

του Ουμπέρτο Έκο

Έτυχε πριν από δεκαπέντε μέρες να πάρω μέρος σε μια δημόσια συζήτηση γύρω από τη διαφήμιση και τη βία που οργάνωσε το περιοδικό «Η διαφήμιση αύριο». Ένα περιοδικό στο οποίο από καιρό μια ομάδα από δημοκράτες διαφημιστές κάνουν μιαν υπεύθυνη κριτική εξέταση των ορίων, των ε λ α τ τ ω μ ά τ ω ν , της μοίρας του επαγγέλματός τους. Μπρος στο απρόσμενο ξέσπασμα απόδοσης ευθυνών για τη βία, μπρος στην αυτοκατηγορία που η καταναλωτική κοινωνία φαίνεται ότι άρχισε δημόσια, οι διαφημιστές διερωτήθηκαν, σ' αυτή τη συζήτηση, ποια είναι η μερίδα ευθύνης που τους πέφτει. Και σ' αυτό το σημείο μού φάνηκε απόλυτα αναγκαίο να τους καθησυχάσω. Όχι από ε π ι ε ί κ ε ι α , αλλά για να μην αφήσω τη δίκη των αποτελεσμάτων να καλύψει τη δίκη των αιτίων. Τι έκανε για χρόνια η διαφήμιση με παραγγελιά του συστήματος; Ερέθιζε τις επιθυμίες. Κάνοντάς το όμως, δεν ώθησε απλά τον κόσμο να θέλει, αλλά του είπε τι να θέλει και τι ήταν καλό να θέλει. Αν το σκεφτούμε καλά, θα δούμε ότι πέτυχε δυο αποτελέσματα από «αντικειμενική» άποψη επαναστατικά (οι προθέσεις δε μας ενδιαφέρουν εδώ). Οι συντηρητικές κοινωνίες και οι α ν τ ι δ ρ α σ τ ι κ ο ί παιδαγωγοί δήλωναν πάντα με σοφό τρόπο ότι οι υπερβολικές επιθυμίες είναι κακό πράγμα και ότι κατ' αρχήν δεν πρέπει να δίνουμε στους φτωχούς την εντύπωση ότι μπορούν ν' αποχτήσουν τα πράγματα των πλουσίων. Το ότι οι βασιλιάδες μετατοπίζονταν με τη φορητή πολυθρόνα ήταν απόδειξη ότι αυτό το σκεπαστό πολυτελές φορείο ήταν βασιλικό πράγμα: κανείς άλλος δεν μπορούσε να το θέλει. Η διαφήμιση, μεταφράζοντας τη φορητή πολυθρόνα σε «αυτοκίνητο», είπε ακόμη και στον άνεργο ότι μπορούσε να επιθυμεί αυτοκίνητο, ότι όλοι μπορούσαν να το αποχτήσουν κι ότι, πάντως, περισσότερο από δικαίωμα, ήταν υποχρέωση να το επιθυμούν. Το ίδιο έγινε και για το σαπούνι με γαλλικό άρωμα και για το διαμέρισμα, για τη γραβάτα και για το μηχανάκι. Μια επιθυμία, ερεθισμένη κι ανικανοποίητη, μπορεί να πάρει δύο δρόμους: την ατομική εξέγερση (την εγκληματική πράξη για παράνομη ιδιοποίηση των αγαθών άλλου) και τη συλλογική επανάσταση (τον κοινωνικό αγώνα για σωστότερη διανομή του κοινού πλούτου). Δεν μπορούμε ν' αρνηθούμε ότι ένα από τα αποτελέσματα της καταναλωτικής προπαγάνδας υπήρξε και η αύξηση της κοινωνικής αγωνιστικότητας για την κατάχτηση μιας ευδαιμονίας που παρουσιαζότανε σαν δυνατή για όλους και που τελικά ήταν σχεδόν άφταστη. Η καταναλωτική προπαγάνδα είναι αναμφίβολα υπεύθυνη για την παράλογη απόφαση ν' απαχθεί ένα παιδί για ν' αγοράσει ο απαγωγέας βίλα, αλλά είναι επίσης και υπεύθυνη για την κατάληψη σπιτιών από ανθρώπους που νιώθουν αποκλεισμένοι από αγαθά που διαφημίζονται σ' όλες τις γωνιές των δρόμων. Και να που η κοινωνία, αφού πρώτα ερέθισε τις επιθυμίες για όλα τα πράγματα, τρομοκρατείται γιατί ο κόσμος απαιτεί τουλάχιστον ένα μέρος χωρίς να πρέπει αναγκαστικά να εγκληματήσει. Είναι σαν να έλεγε το σύστημα στους υπηκόους του: «Έπρεπε να θέλετε να ξοδέψετε όλο το μισθό σας, και το δέκατο τρίτο και το δέκατο τέταρτο, αλλά τώρα το παρακάνετε: τώρα θέλετε και αύξηση μισθού! Το παιχνίδι δεν ήταν έτσι. Μην υπερβάλλετε, και σκεφτείτε τα αγαθά της λιτότητας». Αυτό είναι, περίπου, το νόημα της έκκλησης του προέδρου της δημοκρατίας. Και τώρα που ο κόσμος επιθυμεί υπερβολικά πράγματα ποιος φταίει; Η διαφήμιση, για παράδειγμα, που πρέπει να προκαλεί επιθυμίες για ψυγεία (κι αλίμονο αν δεν πουληθούν αρκετά, θα κλείσουν τα εργοστάσια). Αλλά αν για ν' αγοράσει ο κόσμος ψυγεία απαιτεί νέα συλλογική σύμβαση εργασίας, τότε κάτι δεν πάει καλά. Συναγερμός, οι πολίτες καταναλώνουν πολλά, ζητούν πολυτέλειες. Πώς να δικαιολογηθούν γι' αυτό; Κατηγορώντας στην τύχη, παράλογα. Γιατί ο κύκλος είναι φαύλος, η βία βρίσκεται στην ίδια την ιδέα του κέρδους, είναι παλιά ιστορία: πρέπει να επιθυμείς αυτά που σου προσφέρω όχι αυτά που έχω εγώ, διαφορετικά όλα τέλειωσαν. Πράγματι τέλειωσαν: η βία είναι αποτέλεσμα, όχι αιτία αυτής της κατάστασης.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας μια περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80-100 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. «Η διαφήμιση, μεταφράζοντας τη φορητή πολυθρόνα σε «αυτοκίνητο», είπε ακόμη και στον άνεργο ότι μπορούσε να επιθυμεί αυτοκίνητο, ότι όλοι μπορούσαν να το αποχτήσουν κι ότι, πάντως, περισσότερο από δικαίωμα, ήταν υποχρέωση να το επιθυμούν.»

Στο παραπάνω απόσπασμα του κειμένου τι εξυπηρετεί η χρήση του υποταγμένου λόγου από το συγγραφέα;

Μονάδες 5

Β2. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

[1η§] απρόσμενο,[1η§] αναγκαίο, [4η§] ιδιοποίηση , [5η§] απαιτεί.

Μονάδες 5

Β3. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του

κειμένου: [1η§] ελαττωμάτων, [1η§] επιείκεια, [2η§]αντιδραστικοί.

Μονάδες 5

Β4. [2η §] όμως, [3η§] ακόμη και, [4η§] επίσης [5η§] γιατί. Ποια νοηματική σχέση εκφράζει η χρήση καθεμιάς από τις παραπάνω λέξεις στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου;

Μονάδες 5

Β5. Να αναλύσετε τη δομή της δεύτερης παραγράφου, (δομικά στοιχεία / μέρη, τρόπος / μέθοδος ανάπτυξης).

Μονάδες 5

Β6.«Δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι ένα από τα αποτελέσματα της καταναλωτικής προπαγάνδας υπήρξε και η αύξηση της κοινωνικής αγωνιστικότητας για την κατάκτηση μιας ευδαιμονίας…».  Στο παραπάνω απόσπασμα ο συγγραφέας απευθυνόμενος στη λογική του δέκτη χρησιμοποιεί έναν συλλογισμό. Να τον παρουσιάσετε, να εντοπίσετε τη μέθοδο ανάπτυξής του, το είδος του και να τον αξιολογήσετε ως προς την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητά του.

Μονάδες 5

Β7. .Να σχολιάσετε τη χρήση των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα του κειμένου:

[1η§] «Η διαφήμιση αύριο» [4η§] (την εγκληματική πράξη για παράνομη ιδιοποίηση των αγαθών άλλου) [5η§] και αύξηση μισθού! [5η§] Και τώρα που ο κόσμος επιθυμεί υπερβολικά πράγματα ποιος φταίει; [6η §] Πράγματι τέλειωσαν: η βία είναι αποτέλεσμα, όχι αιτία αυτής της κατάστασης.

Μονάδες 5

Γ. Η κοινωνία της ευμάρειας παρουσιάζει -με κορωνίδα τις οικονομικές αξίες -μια ζωή χωρίς ιδανικά με αναπτυγμένο μόνο τον ατομισμό, τον εγωκεντρισμό, την ιδιοτέλεια και την απληστία στο απόγειό τους. Μια ζωή όπου η πληθώρα των καταναλωτικών αγαθών αυξάνει τις ευκαιρίες και τους πειρασμούς για παραστρατήματα, για κλοπή και για σύγκρουση με τους νόμους. Πώς η διαφήμιση προβάλλοντας το καταναλωτικό πρότυπο ζωής συντελεί στην έξαρση της βίας; Πως μπορεί να προστατευτεί το κοινωνικό σύνολο από τις αρνητικές συνέπειες της διαφήμισης; Να απαντήσετε τεκμηριωμένα κατασκευάζοντας κείμενο 400-500 λέξεων.

Μονάδες 40

πηγή: http://www.othisi.gr

Πάμε γλώσσα, να πούμε;

Θεοδόσης Π. Τάσιος* 

3/12/2000, Το Βήμα

Οι ιδιοτυπίες του συρμού αγγίζουν τα όρια της επιδημίας, με κύρια αίτια τον μιμητισμό της αγγλικής γλώσσας και την ανεπάρκεια της σχολικής γραμματικής.

Οι γλωσσολόγοι επιμένουν: «Μην παρεμβαίνετε στη γλώσσα. Περιγράψτε-την μόνο και αναλύστε-την». Και καλά κάνουν: Θέλουν ακριβώς να θυμίσουν στους επιστήμονες του ευκλεούς αυτού κλάδου ότι η επιστήμη δέν δικαιούται να προβαίνει σε αξιολογικές κρίσεις. Ορθώς. Ετούτο όμως καθόλου δεν σημαίνει ότι ολόκληρη η κοινωνία θα αποφεύγει κάθε αξιολογική ανάλυση και κρίση. Τέτοιος αυτοευνουχισμός θα ταίριαζε μόνο στη φαντασία ποστομοντέρνων. Έτσι (και επειδή τα γλωσσικά φαινόμενα είναι καθρέφτης ιδεών, αξιών και στάσεων ζωής), έχομε καθήκον νομίζω να τα παρατηρούμε και να αποπειρώμαστε να τα αποκρυπτογραφήσουμε. Αν μπορούμε, δηλαδή: Διότι καμμιά φορά στον καθρέφτη αυτόν ενδέχεται να βλέπομε μόνο το δικό μας είδωλο. Λοιπόν, σ' αυτό εδώ το σημείωμα θα ήθελα να θυμίσω μερικές γλωσσικές ιδιοτυπίες του συρμού, των οποίων θα αποπειραθώ να υποδηλώσω πιθανές γενεσιουργούς αιτίες, σημαντικότερες απ' ό,τι συνήθως υποθέτομε. Ο ψυχολογικός μηχανισμός «μίμηση» είναι πράγματι θεμελιώδης για την οικοδόμηση του Είναι. Μηδέν άγαν όμως ­ «το πολύ της μιμήσεως αποξενοί». Έτσι και στη γλώσσα, παρατηρώντας την ευκολία και τη συχνότητα του μιμητισμού, μπορούμε να «μετρήσουμε» την αυτάρκεια, το βάθος και την ίδια την αντοχή μας. Λοιπόν, ο πρώτος συρμός βαρύς είναι η αγγλική: Διαβάστε πρώτον ορισμένα συμπαθή ένθετα εφημερίδων («στις prestigeous γκαλερί χρηστικού design με τους γκλαμ κοσμικούς»), για να θαυμάσετε την απέραντη αντοχή των παππούδων μας που δέν τουρκέψαν ούτε σε τετρακόσια χρόνια ­ κι εμείς αγγλέψαμε σε σαράντα χρόνια (μόνον). Τα αγγλικά όμως εισβάλλουν κι απ' την πίσω πόρτα (όπερ προσβλητικότερον): «Ελα να με βοηθήσης με τη βαλίτσα» ­ αντί βόηθα να σηκώσω τη βαλίτσα». Εδώ, έχομε έναν μιμητισμό κατινίστικον: Καμμιά απολύτως εκφραστική ανάγκη δέν επιβάλλει την αντιγραφή του «help with». Ανάλογον σουσουδισμό (ουχί εξ ανάγκης) συνιστά και η χρήση του επιθέτου «δραματικός» ως επιτατικού ­ αντί του «δραστικός». Το δράμα μας δηλαδή... Αλλο θέμα, βέβαια, είναι η ορολογία η οποία πρωτοπαράγεται κατα 90% στα αγγλικά και εισάγεται χύμα στις άλλες γλώσσες ­ άν δέν προλάβουν (ως οφείλουν) οι οικείοι επιστήμονες να τη μεταγλωττίσουν. Μια άλλη συρμική συνήθεια που εγγίζει τα όρια επιδημίας είναι η σταδιακή κατάργηση των άρθρων. Κι όχι μόνον στις φράσεις που δηλώνουν συχνή μετάβαση («εγώ πάω Πειραιά κάθε μέρα»), αλλά παντού: «Είδαμε Νομάρχη κι ερχόμαστε χωριό». Οχι, δέν πρόκειται για τηλεγράφημα του τσιγκούνη. Είναι μάλλον η φτηνιάρικη επιθυμία της... πρωτοτυπίας, τρομάρα μας. ‘Υστερα, καθώς βραδέως στεριώνει η δημοκρατία στην τλήμονα πατρίδα-μας, εύλογο είναι να χαλαρώσουν κι οι τυποποιημένες φόρμες ευγενείας («δούλος-σας», «καταγοητευμένος», «εις το επανιδείν»). Αλλά κι εκείνο το γενικευμένο «γειά χαρά» (αντί για το ουσιωδέστερο «χαίρετε»), υποδηλώνει έναν βαθμό οικειότητας, μονομερώς (άρα αγενώς) επιβαλλόμενης απ' τον πάσα έναν στον πάσα άλλον. Ετούτο είναι ίσως κατάλοιπο μιας παλαιότερης επονείδιστης σύστασης προς διδασκάλους «να μην αφήνουν τα παιδιά να συνηθίζουν σε γλώσσα κυριλέ» (sic). Αφήνω την αφελέστατη γενναιοδωρία της κάθε πωλήτριας που, όταν της λένε ένα «ευχαριστώ» (αντί να σ' ευχαριστήσει εκείνη δηλαδή), σας απαντάει «τίποτα!». Ετούτα δέν είναι γλωσσικά ολισθήματα, είναι εκφραστικές ανακρίβειες θα μου πείτε. Αντίθετα, βλέπω με πολλήν κατανόηση την ευγενική κατάχρηση των υποκοριστικών σε ορισμένους άλλους επαγγελματικούς χώρους. Π.χ., στο βιοχημείο όπου σου παίρνουν αίμα: «Βάλτε το χεράκι εδώ, σφίγξτε τη γροθίτσα, να πάρωμε το αιματάκι». Ή και στο γραφείο ταξιδίων: «Πόσες θεσούλες θέλουμε;». Συμπαθές. Πράγμα που δέν συμβαίνει με την ακατάσχετη χρήση του «προβλήματος»: «Δέν έχω πρόβλημα» (δηλ. ευχαρίστως), «έχει πρόβλημα ο άνθρωπος» (δηλ. τί δυσάρεστος που είναι), «έχεις πρόβλημα;» (δηλ. βρίσκεις δυσκολία;). Η αποθέωση της στερεοτυπικής πολυσημίας ­ αντιγραφή της αγγλικής σαχλολογίας κι αυτή... Προβλήματα, μιλάμε! Κι έρχομαι ακριβώς, στο τελευταίο (και ξεκαρδιστικότερο σύμπτωμα, το... μιλητό: «Μιλάμε για πολύ μόδα. Άντρες και γυναίκες, μιλάμε. Μιλάμε, τρελλάθηκα».Αν έχετε διάθεση για διάγνωση, θα διαπιστώσετε εδώ μιαν ακυριολεξία κατ' εξακολούθηση: Το ωραίο ρήμα της συντροφικότητας (ομιλίας) υποκαθιστά το «αναφέρομαι», το «εννοώ», το «διευκρινίζω» ­ και τράβα κορδέλα. Και το βρίσκετε στο στόμα μεγάλου πλήθους, και σε κάμποσα χρηστικά επίπεδα. Δέν αμφισβητώ τη «ζωντάνια» αυτής της (αν)εκφραστικής καινολογίας ­ κι οι καρπαζιές ζωντάνια δείχνουνε. Την άμβλυνση της χρωματικής ευστοχίας του λόγου επισημαίνω. (Δέν χάθηκε όμως κι ο κόσμος, θα μου πείτε).

‘Ολα τούτα πάντως είναι πταίσματα μπροστά στο κακό που συσσωρεύεται συνεχώς απ' την καλούμενη «σχολική γραμματική». Εδώ και δέκα χρόνια επιμένω οτι οι ρυθμιστικές γραμματικές δέν είναι μονοπώλιο των Ειδικών. Δουλειά των Ειδικών είναι οι περιγραφικές γραμματικές. Αντιθέτως, τα εθνικά κανονιστικά κείμενα απαιτούν μακρόχρονες και λεπτομερείς διαδικασίες, με αντιπροσωπευτικές-συντακτικές γραμματείες και σώματα γνωμοδότησης και ψηφοφορίας από χρήστες, με πρόσθετες μετρήσεις δεδομένων, με σταδιακές δοκιμαστικές εφαρμογές και ανάδραση ­ όπως γίνεται ακόμη και για τα ευτελέστερα των αγαθών του βίου (βλ. και επιφυλλίδες μου στο «Βήμα», τους πέντε τελευταίους μήνες του 1995). Ετούτο το «ζυγηθήτε και στοιχηθήτε» της σχολικής γραμματικής με τη «νυ-φοβία» της και την μονόχορδη προτίμησή-της στο χρηστικό επίπεδο της καθημερινότητας, ήρθε λέω η ώρα να το αμφισβητήσουμε. Σε δέκα χρόνια από σήμερα, ο επιστημονικός λόγος θα κυριαρχεί όλων των χρηστικών κατηγοριών του λόγου, κι η ανάγκη για απόλυτη ακριβολογία, κυριολεξία και χρωματική ικανότητα θα είναι καραμπινάτη. Αλλες λοιπόν κανονιστικές διατάξεις απαιτούνται για τη γλωσσική βελτιστοποίηση.

Αυτά, και «άιντε μπάυ» (τουρκοαγγλικόν υβρίδιον αθηναϊκού ραδιοφωνικού σταθμού)!

* Ο κ. Θεοδόσης Π. Τάσιος είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.

Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας (2)

■ Κατηγορούμενο

Α. Απλό κατηγορούμενο

Κατηγορούμενο είναι η λέξη (συνήθως επίθετο) που αποδίδει μια ιδιότητα στο υποκείμενο. Το ρήμα που συνδέει το υποκείμενο με το κατηγορούμενο λέγεται συνδετικό.

Συνδετικά ρήματα:

1.Εἰμί, όπως ὑπάρχω (είμαι), τυγχάνω (συμβαίνει να είμαι), διατελῶ(είμαι συνεχώς), ἔφυν (γεννήθηκα, είμαι), πέφυκα (είμαι από τη φύση μου), γίγνομαι (γίνομαι), καθίσταμαι (γίνομαι), ἀποβαίνω (καταντώ, γίνομαι, αποδεικνύομαι), φαίνομαι κά.

2.Τα δοξαστικά: νομίζομαι (θεωρούμαι), κρίνομαι, ὑπολαμβάνομαι (θεωρούμαι) κά.

3.Τα κλητικά: λέγομαι, καλοῦμαι, ὀνομάζομαι, ἀκούω (έχω τη φήμη, χαρακτηρίζομαι) κά.

4.Τα προχειριστικά: αἱροῦμαι (εκλέγομαι),ἀποδείκνυμαι (διορίζομαι), χειροτονοῦμαι (εκλέγομαι), λαγχάνω (εκλέγομαι με κλήρο) κά.

SΤο κατηγορούμενο συνήθως δεν έχει άρθρο, εκτός αν δηλώνει μια ήδη   γνωστή ιδιότητα.

  Π.χ.    Οὗτος ἐστίν ὁ μαθητής μου.

S Το κατηγορούμενο βρίσκεται:

α. Σε πτώση ονομαστική, συμφωνώντας με το υποκείμενο.

β. Σε εμπρόθετη αιτιατική (ἀμφί, εἰς, περί, ὑπέρ), όταν δηλώνει ποσό κατά προσέγγιση.

Π.χ. Οἱ πολέμιοι ἦσαν περὶ τοὺς χιλίους.

S Το ρήμα εἰμὶ μπορεί να είναι:

α. Συνδετικό (+ κτγ.).

β. Υπαρκτικό. Τότε συνήθως συνοδεύεται από δοτική προσωπική κτητική.

Π.χ. Εἰσὶν πλοῖα τοῖς Ἀθηναίοις.

γ. Απρόσωπο: ἔστιν= είναι δυνατόν, επιτρέπεται.

S Τα ενεργητικά δοξαστικά, κλητικά και προχειριστικά ρήματα (ὀνομάζω, νομίζω, διορίζω) δέχονται κατηγορούμενο του αντικειμένου.

B. Γενική κατηγορηματική

Είναι ένα κατηγορούμενο σε γενική πτώση και περιλαμβάνει τα εξής είδη:

1. Γενική κατηγορηματική κτητική.

Π.χ. Τά ὅπλα εἰσὶν τῶν ἐναντίων.

2. Γενική κατηγορηματική διαιρετική.

Π.χ. Οὗτοι εἰσὶν τῶν ἀρίστων.

3. Γενική κατηγορηματική της ιδιότητας.

Π.χ. Περικλῆς ἦν ἑξήκοντα ἐτῶν.

4. Γενική κατηγορηματική της αξίας.

Π.χ. Τὰ ὅπλα είσὶν σιδήρου.

6. Γενική κατηγορηματική της καταγωγής.

Π.χ. Θουκυδίδης ἦν Ὀλόρου.

        Καλῆς μητρὸς πέφυκα.

Γ. Επιρρηματικό κατηγορούμενο

Συνήθως συνοδεύει ρήματα κίνησης. Εκφράζει: χρόνο, τρόπο, τάξη ή σειρά, τόπο, σκοπό. Ως επιρρηματικά κατηγορούμενα χρησιμοποιούνται συνήθως τα ἄκων, ἀκούσιος, ἑκών, ἑκούσιος, ἐθελούσιος, μέγας, πολύς, ἄφθονος, ἥσυχος, ὑπόσπονδος, πρῶτος, τελευταῖος, πελάγιος, ἀπότομος, ἐναντίος.

Δ. Προληπτικό κατηγορούμενο

Τα ρήματα που σημαίνουν εξέλιξη, όπως αὔξομαι, αὐξάνομαι, αἴρομαι (υψώνομαι), τρέφομαι, πνέω, ῥέω κ.τ.ό. δέχονται κατηγορούμενο το οποίο αποδίδει στο υποκείμενό τους μιαν ιδιότητα την οποία δεν έχει ακόμη, αλλά θα είναι το τελικό αποτέλεσμα της εξέλιξης που δηλώνει το ρήμα.

Π.χ. ᾜρετο τὸ ὕψος τοῦ τείχους μέγα.

54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου θεσσαλονίκης (2013)

"Πιστό στο καθιερωμένο του ραντεβού"

Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας (1)

■  Ρηματικά επίθετα

1. Ρηματικά επίθετα σε –τός, - τή, - τόν

Σημαίνουν: α) ό,τι και η μετοχή του παρακειμένου ή ενεστώτα ή αορίστου ενεργητικής ή μέσης φωνής (γραπτός=γεγραμμένος, ἀστράτευτος=ὁ μὴ στρατευθεὶς) β) εκείνον που μπορεί να πάθει ό,τι δηλώνει το ρήμα (ὁρατὸς=ὁ δυνάμενος ὁρᾶσθαι, τρωτὸς= ὁ δυνάμενος τιτρώσκεσθαι) γ) αυτόν που αξίζει να πάθει ό,τι δηλώνει το ρήμα (θαυμαστός=αξιοθαύμαστος, ἐπαινετὸς=ἄξιος επαινεῖσθαι).

Συνήθως συνοδεύονται από δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου.

Όσα προέρχονται από ρήματα μεταβατικά συντάσσονται με προσωπική σύνταξη και όσα από αμετάβατα με απρόσωπη.

Προσωπική σύνταξη

Κατά την προσωπική σύνταξη τα ρηματικά επίθετα σε -τὸς λαμβάνονται ως απλά επίθετα, συνήθως σε θέση κατηγορουμένου μέσω του συνδετικού εἰμί.

Παραδείγματα

Ὁ ἀνεξέταστος βίος ἐστίν οὐ βιωτὸς τῷ ἀνθρώπῳ

Ὁ Πειραιεὺς ἦν ἀφύλακτος καὶ ἄκλῃστος

Απρόσωπη σύνταξη

Κατά την απρόσωπη σύνταξη τα ρηματικά επίθετα σε -τὸς αναλύονται σε απρόσωπη έκφραση δυνατόν ἐστι ή ἄξιόν ἐστι (η επιλογή εξαρτάται από τη σημασία του ρηματικού επιθέτου) + απαρέμφατο του ρήματος από το οποίο προέρχεται το ρηματικό επίθετο. Η δοτική προσωπική μετατρέπεται σε αιτιατική ως υποκείμενο του απαρεμφάτου που προκύπτει από την ανάλυση.

Παραδείγματα

Απρόσωπη σύνταξη ρημ. επιθέτου -τὸς	Ανάλυση
Ἀβίωτόν ἐστι τῷ αἰσχύνοντι τοὺς αὑτοῦ	Οὐκ ἄξιόν ἐστι ζῆν τὸν αἰσχύνοντα τοὺς αὑτοῦ
Οὐδὲ τοῖς ἱππεῦσι προσβατὸν ἦν	Οὐδὲ δυνατὸν ἦν προσβαίνειν τοὺς ἱππέας

    ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

2. Ρηματικά επίθετα σε –τέος, -τέα, -τέον

Τα ρηματικά επίθετα σε -τέος σημαίνουν ότι πρέπει ή είναι ανάγκη να γίνει αυτό που σημαίνει το ρήμα από το οποίο προέρχονται.

Συνοδεύονται συνήθως από δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου.

Είναι δυνατό να έχουν παθητική σημασία, οπότε συντάσσονται κατά προσωπική σύνταξη, ή ενεργητική, οπότε συντάσσονται κατ' απρόσωπη.

Προσωπική σύνταξη

Προσωπική σύνταξη έχουμε όταν το ρηματικό επίθετο σε -τέος βρίσκεται σε ονομαστική πτώση.

Η προσωπική σύνταξη λαμβάνει συνήθως το ακόλουθο σχήμα:

Ονομαστική ρηματικού επιθέτου + τύπος του εἰμί + δοτική προσωπική + υποκείμενο

Π.χ Διαβατέος ἐστίν ἡμῖν ὁ ποταμὸς

Ανάλυση

1. Το ρηματικό επίθετο αναλύεται σε δεῖ + παθητικό απαρέμφατο του ρήματος από το οποίο προέρχεται.

2. Το υποκείμενο της περίφρασης γίνεται υποκείμενο του απαρεμφάτου σε αιτιατική πτώση.

3. Η δοτική προσωπική μετατρέπεται σε ὑπὸ + γενική (εμπρόθετος του ποιητικού αιτίου)

Προσωπική σύνταξη ρημ. επιθέτου -τέος	Ανάλυση
Διαβατέος ἐστίν ἡμῖν ὁ ποταμὸς	Δεῖ διαβαθῆναι ὑφ' ἡμῶν τὸν ποταμὸν
Οἱ συμμαχεῖν ἐθέλοντες εὖ ποιητέοι εἰσίν ἡμῖν	Δεῖ εὖ ποιεῖσθαι ὑφ' ἡμῶν τοὺς ἐθέλοντας συμμαχεῖν

 Απρόσωπη σύνταξη

Η απρόσωπη σύνταξη ενός ρηματικού επιθέτου σε -τέος σχηματίζεται:

1. Από το ουδέτερο ενικού ή σπανίως πληθυντικού του ρηματικού επιθέτου

2. Από τη δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου

3. Από το αντικείμενο της ρηματικής ενέργεια (ανάλογο με τη σύνταξη του ρήματος από το οποίο προέρχεται το ρηματικό επίθετο)

Παραδείγματα

Τῶν φίλων ἐπιμελητέον ἐστί τοῖς ἀνθρώποις

Πειρατέον σοι τὴν Ἑλλάδα εὖ ποιεῖν

Παρασκευαστέον ἐστίν ἡμῖν τοὺς συμμάχους βοηθεῖν

Ανάλυση

Το ρηματικό επίθετο σε -τέος αναλύεται σε δεῖ + απαρέμφατο ενεργητικής φωνής (ή μέσης, ανάλογα με τη σημασία του ρήματος) του ρήματος από το οποίο προέρχεται.

Η δοτική προσωπική που υπάρχει ή εννοείται γίνεται υποκείμενο, σε αιτιατική πτώση, του απαρεμφάτου που προκύπτει από την άνάλυση.

Απρόσωπη σύνταξη ρημ. επιθέτου -τέος	Ανάλυση
Ἰτέον ἐστί ἡμῖν ἐπὶ τοὺς πολεμίους	Δεῖ ἰέναι ἡμᾶς ἐπὶ τοὺς πολεμίους
Μεθεκτέον τῶν πραγμάτων πλείοσιν	Δεῖ μετέχειν τῶν πραγμάτων πλείονας
Οἰστέον ἡμῖν τὴν τύχην	Δεῖ ἡμᾶς φέρειν τὴν τύχην

"Προπαγάνδα- Ολοκληρωτισμός- Γλώσσα Εξουσίας" ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ

Νόαμ Τσόμσκι: Δέκα τεχνικές για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης

Διαβάζοντας αυτό το κείμενο αντιλαμβάνεται εύκολα ο καθένας ότι τίποτα από όσα συμβαίνουν σήμερα δεν έγινε τυχαία. Και στις δέκα τεχνικές θα αναγνωρίσει κανείς τη δική του καθημερινότητα, τη δική του πραγματικότητα τα τελευταία χρόνια της ευημερίας μας. Δικαίως συμπεραίνει κανείς ότι όλα εξελίχθηκαν όπως ακριβώς τα είχαν σχεδιάσει. Όλες οι τεχνικές εφαρμόστηκαν πάνω μας και σήμερα πια μπορούμε να πούμε ότι αποδειχθήκαμε τα ιδανικά πειραματόζωα!

                                                                                            1. Η τεχνική της διασκέδασης

Πρωταρχικό στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου, η τεχνική της διασκέδασης συνίσταται στη στροφή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και από τις μεταλλαγές που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, δι’ ενός αδιάκοπου καταιγισμού διασκεδαστικών και ασήμαντων λεπτομερειών. Η τεχνική της διασκέδασης είναι επίσης απαραίτητη για να αποτραπεί το κοινό από το να ενδιαφερθεί για ουσιαστικές πληροφορίες στους τομείς της επιστήμης, της οικονομία, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής. «Κρατήστε αποπροσανατολισμένη την προσοχή του κοινού, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμαλωτισμένη σε θέματα χωρίς καμιά πραγματική σημασία. Κρατήστε το κοινό απασχολημένο, απασχολημένο, απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται• να επιστρέφει κανονικά στη φάρμα με τα άλλα ζώα». Απόσπασμα από το Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους.

2. Η τεχνική της δημιουργίας προβλημάτων, και στη συνέχεια παροχής των λύσεων

Αυτή η τεχνική ονομάζεται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Πρώτα δημιουργείτε ένα πρόβλημα, μια «έκτακτη κατάσταση» για την οποία μπορείτε να προβλέψετε ότι θα προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του κοινού, ώστε το ίδιο να ζητήσει εκείνα τα μέτρα που εύχεστε να το κάνετε να αποδεχτεί. Για παράδειγμα: αφήστε να κλιμακωθεί η αστική βία, ή οργανώστε αιματηρές συμπλοκές, ώστε το κοινό να ζητήσει τη λήψη μέτρων ασφαλείας που θα περιορίζουν τις ελευθερίες του. Ή, ακόμη: δημιουργήστε μια οικονομική κρίση για να κάνετε το κοινό να δεχτεί ως αναγκαίο κακό τον περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποδόμηση των δημοσίων υπηρεσιών.

3. Η τεχνική της υποβάθμισης

Για να κάνει κάποιος αποδεκτό ένα απαράδεκτο μέτρο, αρκεί να το εφαρμόσει σταδιακά κατά «φθίνουσα κλίμακα» για μια διάρκεια 10 ετών. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν ριζικά νέες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός) στις δεκαετίες του 1980 και 1990. Μαζική ανεργία, αβεβαιότητα, «ευελιξία», μετακινήσεις, μισθοί που δεν διασφαλίζουν πια ένα αξιοπρεπές εισόδημα• τόσες αλλαγές, που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση, αν είχαν εφαρμοστεί αιφνιδίως και βίαια.

4. Η στρατηγική της αναβολής

Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσετε ως «οδυνηρή αλλά αναγκαία», αποσπώντας την συναίνεση του κοινού στο παρόν, για την εφαρμογή της στο μέλλον. Είναι πάντοτε πιο εύκολο να αποδεχτεί κάποιος αντί μιας άμεσης θυσίας μια μελλοντική. Πρώτ’ απ’ όλα, επειδή η προσπάθεια δεν πρέπει να καταβληθεί άμεσα. Στη συνέχεια, επειδή το κοινό έχει πάντα την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «όλα θα πάνε καλύτερα αύριο» και ότι μπορεί, εντέλει, να αποφύγει τη θυσία που του ζήτησαν. Τέλος, μια τέτοια τεχνική αφήνει στο κοινό ένα κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνηθίσει στην ιδέα της αλλαγής, και να την αποδεχτεί μοιρολατρικά, όταν κριθεί ότι έφθασε το πλήρωμα του χρόνου για την τέλεσή της.

5. Η στρατηγική του να απευθύνεσαι στο κοινό σαν να είναι μωρά παιδιά

Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν έναν αφηγηματικό λόγο, επιχειρήματα, πρόσωπα και έναν τόνο ιδιαιτέρως παιδικό, εξουθενωτικά παιδιάστικο, σαν να ήταν ο θεατής ένα πολύ μικρό παιδί ή σαν να ήταν διανοητικώς ανάπηρος. Όσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλεται να εξαπατηθεί ο θεατής, τόσο πιο παιδιάστικος τόνος υιοθετείται από τον διαφημιστή. Γιατί; «Αν [ο διαφημιστής] απευθυνθεί σε κάποιον σαν να ήταν παιδί δώδεκα ετών, τότε είναι πολύ πιθανόν να εισπράξει, εξαιτίας του έμμεσου και υπαινικτικού τόνου, μιαν απάντηση ή μιαν αντίδραση τόσο απογυμνωμένη από κριτική σκέψη, όσο η απάντηση ενός δωδεκάχρονου παιδιού». Απόσπασμα από το «Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους».

6. Η τεχνική του να απευθύνεστε στο συναίσθημα μάλλον παρά στη λογική

Η επίκληση στο συναίσθημα είναι μια κλασική τεχνική για να βραχυκυκλωθεί η ορθολογιστική ανάλυση, επομένως η κριτική αντίληψη των ατόμων. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση του φάσματος των αισθημάτων επιτρέπει να ανοίξετε τη θύρα του ασυνείδητου για να εμφυτεύσετε ιδέες, επιθυμίες, φόβους, παρορμήσεις ή συμπεριφορές...

7. Η τεχνική του να κρατάτε το κοινό σε άγνοια και ανοησία 
Συνίσταται στο να κάνετε το κοινό να είναι ανίκανο να αντιληφθεί τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιείτε για την υποδούλωσή του. «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι πιο φτωχή, ώστε η τάφρος της άγνοιας που χωρίζει τις κατώτερες τάξεις από τις ανώτερες τάξεις να μη γίνεται αντιληπτή από τις κατώτερες». Απόσπασμα από το «Ὀπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους».

8. Η τεχνική του να ενθαρρύνεις το κοινό να αρέσκεται στη μετριότητα 
Συνίσταται στο να παρακινείς το κοινό να βρίσκει «cool» ό,τι είναι ανόητο, φτηνιάρικο και ακαλλιέργητο.

9. Η τεχνική του να αντικαθιστάς την εξέγερση με την ενοχή 
Συνίσταται στο να κάνεις ένα άτομο να πιστεύει ότι είναι το μόνο υπεύθυνο για την συμφορά του, εξαιτίας της διανοητικής ανεπάρκειάς του, της ανεπάρκειας των ικανοτήτων του ή των προσπαθειών του. Έτσι, αντί να εξεγείρεται εναντίον του οικονομικού συστήματος, απαξιώνει τον ίδιο τον εαυτό του και αυτο-ενοχοποιείται, κατάσταση που περιέχει τα σπέρματα της νευρικής κατάπτωσης, η οποία έχει μεταξύ άλλων και το αποτέλεσμα της αποχής από οποιασδήποτε δράση. Και χωρίς τη δράση, γλιτώνετε την επανάσταση!..

10. Η τεχνική του να γνωρίζεις τα άτομα καλύτερα από όσο γνωρίζουν τα ίδια τον εαυτό τους

Στη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών, η κατακλυσμιαία πρόοδος της επιστήμης άνοιξε μια ολοένα και πιο βαθειά τάφρο ανάμεσα στις γνώσεις του ευρέως κοινού και στις γνώσεις που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι ιθύνουσες ελίτ. Χάρη στη βιολογία, τη νευροβιολογία και την εφαρμοσμένη ψυχολογία, το «σύστημα» έφτασε σε μια εξελιγμένη γνώση του ανθρώπινου όντος, και από την άποψη της φυσιολογίας και από την άποψη της ψυχολογίας. Το σύστημα έφτασε να γνωρίζει τον μέσο άνθρωπο καλύτερα απ’όσο γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το σύστημα ασκεί έναν πολύ πιο αυξημένο έλεγχο και επιβάλλεται με μια μεγαλύτερη ισχύ επάνω στα άτομα απ’ όσο τα άτομα στον ίδιο τον εαυτό τους..

(άσκηση)

"Η ψευδής πληροφόρηση οδηγεί σε χειραγώγηση των πολιτών."

Να αναπτυχθεί η θεματική περίοδος αυτή σε μία παράγραφο (100-120 λέξεις) με τη μέθοδο της αιτιολόγησης.

 πηγή: http://www.pyxida.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=4014:2012-06-04-11-47-17&catid=91:2010-01-18-16-30-38&Itemid=336

Δ.N. Mαρωνίτης, «Yπεροψία και μέθη. O ποιητής (Κ.Π.Καβάφης) και η Iστορία» (1970)

O ποιητής και η ιστορική του συνείδηση  

            H ιστορική συνείδηση του Kαβάφη επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν, και το υποστήριξαν με γραφτά τους, ότι ο καβαφικός ιστορισμός (και σε προέκταση και ο συμβολισμός του), αποτελεί ένα συνειδητό μέσο απόκρυψης, ένα εφευρημένο άλλοθι του ποιητή, για να σκεπαστούν ατομικές πληγές και πιο συγκεκριμένα η ερωτική ανορθοδοξία του. Σχολάρχη της η ψυχαναλυτική αυτή ερμηνεία έχει τον Mαλάνο, που αφιέρωσε πολύ χρόνο και μόχθο στο έργο του αλεξανδρινού ποιητή, προσπαθώντας να ερμηνεύσει μια ποίηση, η οποία στο βάθος τον απωθούσε και τον σκανδάλιζε. Bαθύτερα και πιο προσεκτικά είδαν τον καβαφικό ιστορισμό κάποιοι νεότεροι μελετητές, δικοί μας και ξένοι. Γι’ αυτούς η ιστορία (στην καθημερινή της ροή ή στη γραμματειακή της μνημείωση) αποτελεί την ενδοχώρα της καβαφικής ποίησης, τη γόνιμη γη, όπου ο ποιητής καταθέτει τα προσωπικά του βιώματα και τις ατομικές του εμπειρίες (όχι μόνο και ούτε αποκλειστικά τις ερωτικές), περιμένοντας ύστερα, κάποτε χρόνια ολόκληρα, το αποτέλεσμα αυτής της σποράς· αν το φυτό που τέλος βλάστησε, τον ικανοποιεί, το μπαλσαμώνει σε ποίημα, διαφορετικά το ξαναθάβει. Aυτά κάπως γενικά και αόριστα· πιο συγκεκριμένα θα ήθελα να παραπέμψω τον αναγνώστη σε τρεις δοσμένες εξηγήσεις, που η καθεμιά τους φωτίζει και από διαφορετική σκοπιά τον καβαφικό ιστορισμό, και οι τρεις μαζί μάς δείχνουν καθαρά τη σημασία, τη λειτουργία, και το βαθμό εγρήγορσης της ιστορικής συνείδησης του ποιητή.
           

          H πρώτη ανήκει στον C.M. Bowra και περιέχεται σε ένα, μέτριο κατά τα άλλα, δοκίμιό του, αφιερωμένο στον αλεξανδρινό ποιητή και δημοσιευμένο στην Aγγλοελληνική Eπιθεώρηση (τόμος Δ΄, σ. 225-237). Aπό το δοκίμιο αυτό αποσπώ και αντιγράφω μια παράγραφο, που θίγει ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα της λογοτεχνίας του αιώνα μας, μέσα στο πλαίσιο του οποίου εντάσσει ο Bowra και τον ιστορισμό του Kαβάφη. Λέει: «O ποιητής χρειάζεται σύμβολα και μύθους, για να μπορέσει να δώσει συγκεκριμένη μορφή στις ακαθόριστες σκέψεις του. Aν αποφεύγει τα αφηρημένα σχήματα, επειδή είναι πολύ αόριστα και σε τελευταία ανάλυση πολύ ψεύτικα, πρέπει να έχει σύμβολα, για να μπορέσει να ολοκληρώσει το νόημά του. Aυτό δεν ήταν πάντοτε σοβαρό πρόβλημα. Oι αρχαίοι Έλληνες ποιητές είχαν στην ασύγκριτη μυθολογία τους εικόνες και σύμβολα κατάλληλα για κάθε περίπτωση. O Dante δεν είχε πολύ λιγότερα στη συγκροτημένη θεολογία του μεσαιωνικού Xριστιανισμού· ακόμα και η Aναγέννηση και ο 18. αιώνας είχαν μέσα στο ξαναζωντάνεμα των κλασικών μύθων κάτι που εξυπηρέτησε πολλούς σκοπούς. Aλλά ο σύγχρονος κόσμος δεν έχει κανένα τέτοιο συγκεκριμένο και καθιερωμένο σύστημα. Όταν ο Mallarmé άρχισε να γράφει μια εντελώς συμβολική ποίηση, άντλησε τα σύμβολά του από την ίδια του την εμπειρία, και το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί αναγνώστες του δεν μπορούν να συλλάβουν ολόκληρο το νόημά του ή τις σωστές αποχρώσεις του. Άλλοι ποιητές είδαν τη δυσκολία τούτη και προσπάθησαν να την αντιμετωπίσουν με τη δημιουργία ή την παραδοχή κάποιας συγκεκριμένης μυθολογίας. Eκείνο που ο Yeats βρήκε για ένα διάστημα σε παλιούς ιρλανδικούς θρύλους, εκείνο που ο Eliot βρήκε για την Έρημη Xώρα του σε μορφές και περιστατικά από την ανθρωπολογία, ο Kαβάφης το βρήκε με πολύ λιγότερο κόπο στο ελληνιστικό παρελθόν» (ό.π. σ. 227). Aυτή είναι η εξήγηση του Bowra, που επισημαίνει και δείχνει κάπως πλαδαρά έστω τις αρχές του καβαφικού ιστορισμού ή καλύτερα: της καβαφικής μυθολογίας.

          H δεύτερη εξήγηση ανήκει στον Σεφέρη. Tην έγραψε σε μια μελέτη του με τίτλο «K.Π. Kαβάφης, Θ.Σ. Έλιοτ· παράλληλοι», που αρχικά δημοσιεύτηκε στην Aγγλοελληνική Eπιθεώρηση(τόμος Γ΄, σ. 33-43), και ύστερα ενσωματώθηκε στις Δοκιμές του (βλ. την πρόσφατη έκδοση του Φέξη, Aθήνα 1962, σ. 250-283). Σχολιάζοντας εκεί ο Σεφέρης την περίφημη φράση του Eliot για την «αντικειμενική συστοιχία» (objective correlative) που πρέπει να επιδιώκει ο ποιητής μέσα στο έργο του, προσθέτει: «H αντικειμενική συστοιχία του Έλιοτ θέλει να πει, φαντάζομαι, ότι για να εκφράσει τη συγκίνησή του ο ποιητής πρέπει να βρει μια σκηνοθεσία καταστάσεων, ένα πλαίσιο γεγονότων, έναν μορφικό τύπο, που θα είναι όπως το πλαίσιο ενός στοχάστρου· όταν οι αισθήσεις κοιτάξουν το στόχαστρο, θα βρουν τη συγκίνηση. Tο πλαίσιο των γεγονότων της Oδύσσειας, τηςΘείας Kωμωδίας, του Aντώνιου και της Kλεοπάτρας λ.χ. ― και δεν πρόκειται μόνο για την πλοκή των έργων αυτών αλλά και για την ψυχολογία και για τις κινήσεις των χαρακτήρων ― είναι ηαντικειμενική συστοιχία της ειδικής συγκίνησης που θέλησε να εκφράσει ο Όμηρος, ο Nτάντε, ο Σαίξπηρ· είναι ένα μέσο ακρίβειας. O Kαβάφης μοιάζει να εφαρμόζει επίμονα την ίδια μέθοδο· και όσο προχωρούν τα χρόνια μοιάζει να παραμερίζει ολοένα την απλαισίωτη έκφραση της συγκίνησης» (ό.π., σ. 270). Θα ήθελα να συνεχίσω την αντιγραφή, για να φανεί πιο καθαρά ακόμη η εξήγηση του Σεφέρη, αλλά και ώς εδώ η φράση του λέει τα απαραίτητα, για να μη θεωρήσουμε τον ιστορισμό του Kαβάφη μανδύα ψυχολογικής ανεπάρκειας. Kαι προχωρώ στην τρίτη εξήγηση.
            Mας την προσφέρει ο Tσίρκας στο μεγάλο και πολύτιμο βιβλίο που έγραψε για τον Kαβάφη και την Eποχή του (Kέδρος, Aθήνα 1958). Mπορεί να έχει κανείς τις αντιρρήσεις του για πολλά σημεία του βιβλίου αυτού, η σημασία του όμως είναι μεγάλη, γιατί μας δείχνει, όχι γενικά και αόριστα αλλά με αδιάσειστα τεκμήρια, πόσο λίγο εγωκεντρική είναι η ποίηση του Kαβάφη (τουλάχιστον ίσαμε τα 1911), πόσο δένεται με συγκεκριμένα περιστατικά της εποχής και της πόλης του ποιητή, πώς γεννιέται και μορφοποιείται η ιστορική διάσταση του έργου του. Kάπου στη μέση του βιβλίου του, λίγο προτού εξετάσει ο Tσίρκας το «Περιμένοντας τους Bαρβάρους» γράφει ένα μεθοδολογικό κεφάλαιο, με τίτλο «Tα τρία κλειδιά» (ό.π., σ. 315-320). Nά πώς ορίζει τα τρία αυτά κλειδιά: «Tο βασικό μοτίβο, τουλάχιστον στα ηθοπλαστικά του (= του Kαβάφη) ποιήματα, το δίνει, φυσικά, το σύγχρονο, το πραγματικό γεγονός. Aυτό θα το ονομάσουμε δεύτερο κλειδί ή δεύτερη πηγή. Tο πρώτο κλειδί, που σε ένταση σκεπάζει το δεύτερο, είναι η λόγια πηγή, το Iστορικό γεγονός. Xαμηλότερα βρίσκεται το τρίτο κλειδί, που μπορεί και το ακούει το εξασκημένο αυτί. Aυτό υποβάλλει, δεν εξαγγέλλει· κι ακριβώς γι’ αυτό η ενέργειά του είναι πιο αργή, αλλά και πιο επίμονη. Πηγή του: τα βιώματα του ποιητή, το ψυχικό γεγονός» (ό.π., σ. 318). Φυσικά ο όρος κλειδί είναι παρμένος εδώ από τη μουσικολογία. Λίγο πιο κάτω (σ. 320) ο Tσίρκας δίνει την ταυτόχρονη λειτουργία των τριών αυτών κλειδιών στην ποίηση του Kαβάφη με μια εικόνα. Tην μεταφέρω: «H αρμονική αντιστοιχία των τριών κλειδιών δίνει στο καβαφικό ποίημα το βάθος. Bάθος χρόνου· βάθος οράματος· βάθος σκέψης· βάθος συγκίνησης. Tα δύο πρώτα κλειδιά (δηλ. το συγκεκριμένο περιστατικό και η λόγια ιστορική πηγή) λειτουργούν σαν δυο καθρέφτες στημένοι αντικριστά· γεννούν την αίσθηση μιας απύθμενης προοπτικής. Aνάμεσα στους δυο καθρέφτες ο ποιητής υψώνει τη λάμπα του, το ψυχικό εγώ του. H παραμικρή κίνησή της φανερώνει νέους κόσμους, ακόμη πιο βαθιούς, ακόμη πιο μακρινούς. Kι όμως η συνείδηση του πραγματικού ποτέ δεν σπάει κάτω από τις τόσες εξορμήσεις προς το ιδεατό τέρμα. Aυτός ο πολλαπλασιασμός του εγώ, ενώ δίνει την εντύπωση μεγάλου πλήθους πίσω από το υποκείμενο, προσφέρει την ίδια στιγμή τη βεβαίωση της πραγματικής του παρουσίας σε αμέτρητα πανομοιότυπα».

       Tέλος, προσθέτω και μια τέταρτη εξήγηση, του ίδιου του ποιητή, που τώρα, ύστερα από τις προηγούμενες τρεις εξηγήσεις, μπορούμε να πιάσουμε το αληθινό της νόημα: «Eγώ είμαι», έλεγε στα τελευταία της ζωής του ο Kαβάφης, «ποιητής ιστορικός· ποτέ μου δεν θα μπορούσα να γράψω μυθιστόρημα ή θέατρον· αλλά αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορίαν». Tι λογής ιστορία; θα μας το δείξει η ανάγνωση του «Δαρείου».

 πηγή:  http://www.kavafis.gr/kavafology/articles/content.asp?id=10

ανοιχτή εκδήλωση συζήτηση

 Η Απέναντι Όχθη, Ομάδα Εκπαιδευτικών για τη Συλλογική Δράση, σας καλεί να συμμετάσχετε στην ανοιχτή συζήτηση  - εκδήλωση με θέμα: «Το σχολείο που εμείς θέλουμε».

Τετάρτη, 23 Οκτωβρίου, 7.30μμ 

1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Είναι καιρός να συνδιαμορφώσουμε το δικό μας πρόγραμμα για το σχολείο που θα ξαναδώσει στην παιδεία το αυθεντικό της νόημα και που θα προσφέρει στη νέα γενιά τα εφόδια που θα της επιτρέψουν να παλέψει για ένα καλύτερο αύριο σε μία χώρα ελεύθερη, δημοκρατική και κοινωνικά δίκαιη.

Τάσος Χατζηαναστασίου  

"Η ΓΛΩΣΣΑ ΩΣ ΑΞΙΑ"

[Η γλώσσα ως συνάντηση ανθρώπου με άνθρωπο]

Κάθε πράξη επικοινωνίας μας με τους άλλους –από την πιο στοιχειώδη (την αγορά μιας εφημερίδας λ.χ. στο περίπτερο) ώς την πιο απαιτητική επικοινωνία (την ποίηση, που δεν είναι παρά μια απόπειρα συναντήσεως με τον άλλο, μια ανιδιοτελής προσφορά από το καλύτερο και γνησιότερο κομμάτι τού εαυτού μας)– είναι αναγκαστικά και πάνω απ’ όλα γλώσσα, γλωσσική επικοινωνία ή, μ’ έναν πιο τεχνικό όρο, είναι πράξη ομιλίας. Γλώσσα, λοιπόν, και γλωσσική επικοινωνία είναι –λέξεις και νοήματα μαζί,σημαίνοντα και σημαινόμενα, oratio και ratio– ο λόγος που αποβλέπει σε πράξεις. Επικοινωνούμε γλωσσικά με τον άλλο, μιλάμε, για να συναντηθούμε μαζί του. Λέει ο Ρίτσος : Η κάθε λέξη είναι μια έξοδος για μια συνάντηση, πολλές φορές ματαιωμένη, και τότε είναι μια λέξη αληθινή, σαν επιμένει στη συνάντηση. Αυτή η κοινωνική έννοια τού λόγου, η συντροφικότητα τής ομιλίας –που στο αντίθετο άκρο της, τής σιωπής και τής απομόνωσης, οδηγεί είτε στο κελί τού χριστιανού αναχωρητή ή στην αυτοσυγκέντρωση τού βουδδιστή μοναχού–, είναι πολύ φανερή στον τρόπο που συνέλαβαν και δήλωσαν οι Έλληνες από παλιά στη γλώσσα μας την επικοινωνία. Θυμηθείτε πως το ομιλώ παράγεται από το όμιλος, την ομάδα, τη συντροφιά∙ το συν-ζητώ σήμαινε αρχικά «ζητώ μαζί με άλλους, ψάχνω να βρω μαζί με άλλους (την αλήθεια)»∙ το ίδιο και ο διά-λογος (από το διαλέγομαι) ξεκινάει ως «λόγος δια-προσωπικός, μεταξύ προσώπων». Στις μέρες μας, που η κοινωνία θέριεψε –με τη μεταφορική αλλά και την κυριολεκτική σημασία τής λέξης– τόσο που να χάσουν τα μέλη της τη μεταξύ τους επικοινωνία και να κινδυνεύει τελικά η ίδια να διαμελιστεί και ν’ απομείνει … α-κοινώνητη∙ στις μέρες μας, λοιπόν, η σωστή και μεστή μεταξύ μας γλωσσική επικοινωνία αποκτά καίρια σημασία.

(Από το βιβλίο τού Γ. Μπαμπινιώτη «Η γλώσσα ως αξία», Αθήνα 1994, σελ. 130-131)

"ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ" ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ (άσκηση)

'Ασκηση

«Πίσω από την αποδοχή, έγκριση και εφαρμογή ρατσιστικών αντιλήψεων καραδοκεί ο κίνδυνος καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Να αναπτυχθεί σε μία παράγραφο (100-120 λέξεις) η παραπάνω άποψη. 

Ν.Γ. Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ "ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ: ΔΟΜΙΚΑ ΜΕΡΗ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ" (άσκηση)

 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

 'Ασκηση για τη Δομή και τους Τρόπους Ανάπτυξης Παραγράφου

☼ Να βρεθούν τα δομικά μέρη (θεματική περίοδος, λεπτομέρειες, κατακλείδα) και ο τρόπος-μέθοδος ανάπτυξης (παραδείγματα, αιτιολόγηση, διαίρεση, σύγκριση/αντίθεση, ορισμός, αναλογία, αίτιο/αποτέλεσμα, συνδυασμός μεθόδων) των παρακάτω παραγράφων :

      

        1η παράγραφος

       Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια αναπτυξιακή διαταραχή η οποία παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα στα σχολικά χρόνια. Εκδηλώνεται ως «ειδική» δυσκολία στην ανάγνωση, στη γραφή, στην ορθογραφία και στα μαθηματικά και, ανάλογα με τον ορισμό και την προσέγγιση που υιοθετείται, τα ποσοστά της κυμαίνονται σε 15%-30% του μαθητικού πληθυσμού (Kaplan, Sadock,1985). Οι πρώτες ενδείξεις της διαταραχής εκδηλώνονται από την προσχολική ήδη ηλικία  είτε με τη μορφή οπτικοαντιληπτικών διαταραχών είτε με τη μορφή διαταραχών του λόγου. Ο όρος χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ για να περιγράψει τις ειδικές δυσκολίες μάθησης ενώ στη Βρετανία υπεργενικευμένα για να περιγράψει κάθε είδους πρόβλημα μάθησης, επίδοσης και συμπεριφοράς. Από τους παιδαγωγούς χρησιμοποιείται για κάθε μορφή σχολικής υποεπίδοσης, ενώ από τους γιατρούς για κάθε αναπτυξιακή διαταραχή.

………………………………………………………………………………………………………………
 2η παράγραφος 
Ένα πρόβλημα λόγου μπορεί να δημιουργήσει συναισθηματικές δυσκολίες.Η ομαλή ανάπτυξη ενός παιδιού εκπορεύεται από την αρμονική συνεργασία και αλληλεπίδραση συγκεκριμένων αναπτυξιακών παραμέτρων όπως η φυσική, σωματική του ανάπτυξη, η ανάπτυξη της νοημοσύνης και τέλος η κοινωνική-συναισθηματική ανάπτυξη. Όταν σε κάποια από τις παραμέτρους αυτές διαπιστώνεται πρόβλημα, όλη η ανάπτυξη διαταράσσεται! Ο λόγος, ως μία παράμετρος της ανάπτυξης ενός παιδιού συνδέεται στενά και με τις υπόλοιπες αναπτυξιακές παραμέτρους. Όντας το μέσον με το οποίο το παιδί επικοινωνεί με το έμψυχο περιβάλλον του, επηρεάζει την κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη, συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στην ψυχική υγεία του παιδιού. Μία δυσκολία στο λόγο εύκολα διακρίνεται και επηρεάζει σημαντικά (ειδικά στα πρώιμα στάδια ανάπτυξης) τις σχέσεις του παιδιού με τους συνομηλίκους του.

 …………………………………………………………………………………………………………………

3η παράγραφος

Υπάρχουν πράγματα τα οποία μπορεί να κάνει κανείς για να βοηθήσει την αύξηση της συναισθηματικής νοημοσύνης στις μικρές ηλικίες. Ειδικότερα, ο γονέας θα πρέπει να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία που προκύπτει και να δίνει την δυνατότητα στο παιδί να εκφράζει αυτό που νιώθει και να το κατονομάζει ως ένα συναίσθημα. Σημαντικό, ωστόσο, για τον γονέα είναι να μην παρανοεί και παρερμηνεύει τα μηνύματα που παίρνει από το παιδί του, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος της ματαίωσης και της απογοήτευσης από την πλευρά του παιδιού, όπως και να το ακούει προσεχτικά δημιουργώντας ένα κλίμα οικειότητας με αυτό. Βοηθητική είναι και η εκμάθηση τεχνικών επίλυσης προβλημάτων, για παράδειγμα: «Tι μπορώ να κάνω για αυτό που μου συμβαίνει; Ποιες είναι οι πιθανές λύσεις;». Επίσης, σημαντικό είναι για τα παιδιά να μαθαίνουν από τα λάθη τους και να μην κρίνονται αρνητικά για την προσπάθειά τους. Το λάθος θα μπορούσε να είναι μία όμορφη ευκαιρία να συζητήσουμε με το παιδί και να το βοηθήσουμε να κατανοήσει το δίδαγμα που προκύπτει από αυτό όπως και να το ενισχύσουμε και να το επιβραβεύσουμε για μία τυχόν μη επιτυχημένη προσπάθεια. Τέλος, η συζήτηση του γονέα με κάποιο παιδοψυχολόγο και η συμμετοχή του παιδιού σε κάποιο ομαδικό πρόγραμμα συναισθηματικής νοημοσύνης θα μπορούσε να προσφέρει στο παιδί επιπλέον αύξηση της συναισθηματικής νοημοσύνης μέσω τις χρήσης επιστημονικών τεχνικών από τον ειδικό όπως και μέσω της συναναστροφής του με τα υπόλοιπα παιδιά της ομάδας.

……………………………………………………………………………………………………………………..
4η παράγραφος

Ο Ντόναλντ Ντακ και ο Σκρουτζ Μακ Ντακ είναι φανταστικοί χαρακτήρες της Ντίσνεϋ. Ο Ντόναλντ Ντακ είναι ένα παπί που λατρεύει τη δράση, είναι έξυπνος, πονηρός και οξύθυμος και κατά καιρούς τεμπέλης. Ζει μαζί με τα 3 ανίψια του (Χιούη, Λιούη, Ντιούη) στην Λιμνούπολη. Στην ίδια πόλη μένουν και άλλοι χαρακτήρες όπως ο Σκρουτζ Μακ Ντακ (ο τσιγκούνης θείος του), ο Φέθρυ (ξάδερφος του Ντόναλντ και μεγάλος γκαφατζής), ο Γκαστόνε (ο τυχερός του ξάδερφος που είναι και αντίζηλός του) και η μεγάλη αγάπη του, η Νταίζυ Ντακ. Επίσης, στην ίδια πόλη μένει ο εφευρέτης Κύρος Γρανάζης, καθώς και μία πληθώρα άλλων χαρακτήρων που πλαισιώνουν πολύ όμορφα το Duck Universe. Τις νύχτες ο Ντόναλντ φοράει την μάσκα του και μάχεται ενάντια σε εγκληματίες ως υπερήρωας με το όνομα Φάντομ Ντακ, και σώζει την πόλη από το κακό. Ο Σκρουτζ Μακ Ντακ, ή Θείος Σκρουτζ  σε αντίθεση με τα περισσότερα παπιά-ήρωες της εταιρίας δεν δημιουργήθηκε στο χώρο των κινουμένων σχεδίων αλλά στα περιοδικά κόμικς. Έκανε την πρώτη του εμφάνιση το 1947 δια χειρός του μεγάλου σχεδιαστή Καρλ Μπαρκς στην ιστορία Χριστούγεννα στο Βουνό της Αρκούδας . Τα κύρια χαρακτηριστικά του Σκρουτζ είναι τα απίστευτα πλούτη του (είναι μακράν το πιο πλούσιο άτομο στον κόσμο της Ντίσνεϊ αλλά και ίσως σε όλο τον κόσμο της φαντασίας - μυθοπλασίας) αλλά και η απύθμενη τσιγκουνιά του. Το όνομα Σκρουτζ είναι βασισμένο στον Εμπενίζερ Σκρουτζ, τον βασικό πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Καρόλου Ντίκενς.

            ……………………………………………………………………………………………………………

πηγές: http://el.wikipedia.org
http://www.eulegein.net/Pages/Ta_problimata_logou_dimiourgoun_synaisthimatika_problimata.aspx
http://www.familylife.gr