Εξεταστέα - διδακτέα ύλη των πανελλαδικά εξεταζόμενων φιλολογικών μαθημάτων

Εξεταστέα - διδακτέα ύλη των πανελλαδικά εξεταζόμενων φιλολογικών μαθημάτων της Γ΄ τάξης του Ημερήσιου Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2015-2016

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (Γενικής Παιδείας)

Στη διδακτέα-εξεταστέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου περιλαμβάνεται η ύλη των σχολικών εγχειριδίων:

εκτός από τα εξής:

Η ενότητα: Η πειθώ στο δικανικό λόγο

Η ενότητα: Η Ιστορία του δοκιμίου

To κεφάλαιο: Ερευνητική Εργασία

Στόχος της αξιολόγησης του μαθητή στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας είναι γενικότερα η συνολική αποτίμηση των γλωσσικών του δεξιοτήτων (ως πομπού και ως δέκτη).

Συγκεκριμένα:

Ι. ΔΙΑΒΑΖΩ / ΚΑΤΑΝΟΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ

1. Ο μαθητής απαντά γραπτά σε ερωτήσεις που αφορούν ένα κείμενο.

α) Όσον αφορά το περιεχόμενο ενός κειμένου, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση να κατανοεί το περιεχόμενο του κειμένου, και συγκεκριμένα :

να διακρίνει:

τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στο ήθος, επίκληση στην αυθεντία)

τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια κ.ά.)

το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική-επαγωγική) μιας παραγράφου ή ενός κειμένου

να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς:

στη διαφήμιση

στον πολιτικό λόγο

στον επιστημονικό λόγο

να αξιολογεί τα μέσα πειθούς, και συγκεκριμένα:

να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός επιχειρήματος

να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων

να διακρίνει την πειθώ από την προπαγάνδα

να διακρίνει το είδος του δοκιμίου, με βάση:

την οργάνωση / δομή (συνειρμική-λογική)

το σκοπό (απόδειξη μιας θέσης - ελεύθερος στοχασμός)

την οπτική (υποκειμενική-αντικειμενική)

τη γλώσσα του (ποιητική, αναφορική λειτουργία) κ.ά.

να αναγνωρίζει ορισμένα χαρακτηριστικά του δοκιμίου, όπως είναι ο υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός τόνος κ.ά.

να διακρίνει το δοκίμιο από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως το άρθρο και την επιφυλλίδα

να εντοπίζει σε ένα κείμενο (δοκίμιο/άρθρο /επιφυλλίδα κ.ά.):

το θέμα

την άποψη του συγγραφέα

τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του

τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κ.ά.

να διακρίνει σε ένα κείμενο το καίριο και το ουσιώδες από τη λεπτομέρεια και το επουσιώδες.

β) Όσον αφορά την οργάνωση / δομή ενός κειμένου επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

να εντοπίζει τα βασικά μέρη (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) ενός κειμένου

να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες

να αναγνωρίζει τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η συνεκτικότητα και η συνοχή ενός κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις, φράσεις κ.ά.)

να επισημαίνει τους τρόπους με τους οποίους οργανώνονται οι παράγραφοι π.χ. με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με ορισμό, με διαίρεση, με παράδειγμα κ.ά.

να διακρίνει την οργάνωση/δομή ενός κειμένου (λογική ή συνειρμική οργάνωση, παραγωγική ή επαγωγική συλλογιστική πορεία κ.ά.).

γ) Όσον αφορά τη γλώσσα ενός κειμένου (λεξιλόγιο, στίξη, μορφοσυντακτικά φαινόμενα, γλωσσικές ποικιλίες, λειτουργίες της γλώσσας, ύφος κ.ά.) επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

να εντοπίζει και να αιτιολογεί επιλογές του πομπού οι οποίες αφορούν τη χρήση:

-     ενεργητικής ή παθητικής φωνής

-     συγκεκριμένου ρηματικού τύπου (προσώπου/χρόνου/έγκλισης)

-     μακροπερίοδου ή μη λόγου

-     παρατακτικού ή υποτακτικού λόγου

-     ρηματικών ή ονοματικών συνόλων

-     αναφορικής ή ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας

-     των σημείων της στίξης

-     λόγιων ή λαϊκών λέξεων, ειδικού λεξιλογίου, όρων κ.ά.

να αιτιολογεί την ορθογραφία λέξεων

να ερμηνεύει λέξεις

να αξιολογεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια του λεξιλογίου

να βρίσκει συνώνυμα, αντώνυμα, ομόρριζα, να αντικαθιστά λέξεις ή φράσεις του κειμένου με άλλες, να σχηματίζει με ορισμένες λέξεις φράσεις ή περιόδους λόγου κ.ά.

να χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή περίσταση (σκοπό, δέκτη, είδος λόγου κ.ά.).

2. Ο μαθητής - με βάση συγκεκριμένο κείμενο - παράγει γραπτό κείμενο. Συγκεκριμένα, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

να πυκνώνει ένα κείμενο, να κάνει την περίληψή του

να δίνει τίτλο στο κείμενο ή πλαγιότιτλους σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες ενός κειμένου

να οργανώνει το διάγραμμα του κειμένου

να αναπτύσσει ένα κειμενικό απόσπασμα (μια φράση ή ένα επιχείρημα του κειμενογράφου)

να ανασκευάζει τα επιχειρήματα του κειμενογράφου και να αναπτύσσει την αντίθετη άποψη

να μετασχηματίζει ένα κείμενο π.χ. από ένα επίπεδο ύφους σε άλλο κ.ά.

ΙΙ. ΓΡΑΦΩ

Ο μαθητής παράγει κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, το θέμα του οποίου σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με οικείους θεματικούς κύκλους από τη γλωσσική διδασκαλία.

Από τα διάφορα είδη γραπτού λόγου δίνεται έμφαση στην παραγωγή κριτικού–αποφαντικού λόγου, δηλαδή στην παραγωγή κειμένου στο οποίο κυριαρχούν η πειθώ, η λογική οργάνωση, η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, π.χ. άρθρου, επιστολής, γραπτής εισήγησης κ.ά.

Στο πλαίσιο της παραγωγής κειμένου θα πρέπει να επιδιώκεται από τον μαθητή:

Α. Ως προς το περιεχόμενο του κειμένου

η συνάφεια των εκτιθέμενων σκέψεων με τα ζητούμενα του θέματος

η επαρκής τεκμηρίωση των σκέψεών του με την παράθεση κατάλληλων επιχειρημάτων

η ανάπτυξη όλων των θεματικών κέντρων

η πρωτοτυπία των ιδεών

ο βαθμός επίτευξης του στόχου που επιδιώκεται με το παραγόμενο κείμενο κ.ά.

Β. Ως προς την έκφραση/μορφή του κειμένου

η σαφής και ακριβής διατύπωση

ο λεκτικός και εκφραστικός πλούτος

η επιλογή της κατάλληλης γλωσσικής ποικιλίας ανάλογα με το είδος του κειμένου

η τήρηση των μορφοσυντακτικών κανόνων

η ορθογραφία και η σωστή χρήση των σημείων στίξης κ.ά.

Γ. Ως προς τη δομή/διάρθρωση του κειμένου

η λογική αλληλουχία των νοημάτων

η συνοχή του κειμένου (ομαλή σύνδεση προτάσεων, παραγράφων και ευρύτερων μερών του κειμένου)

η ένταξη του κειμένου στο ζητούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο κ.ά.

ΙΣΤΟΡΙΑ (Γενικής Παιδείας)

Από το βιβλίο «Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα) της Γ΄ Τάξης Γενικού Λυκείου και Δ΄ Τάξης Εσπερινού Λυκείου, Γενικής Παιδείας, των Ιωάννη Κολιόπουλου, Κωνσταντίνου Σβολόπουλου, Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Θεόδωρου Νημά, Χάριτος Σχολινάκη - Χελιώτη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19Ο ΑΙΩΝΑ (1815-1871)

1. Το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815)                                      

2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη                            

3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821- Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη    

ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ:

Οργάνωση και έκρηξη της Επανάστασης, 

Η επανάσταση στις Ηγεμονίες, 

Η εδραίωση της επανάστασης, 

Οι πρώτες αντιδράσεις στην επανάσταση, 

Η εξέλιξη της Επανάστασης

4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξή του (1830-1881)                               

5. Το Ανατολικό Ζήτημα και ο Κριμαϊκός Πόλεμος                                  

6. Η Βιομηχανική Επανάσταση                                                                  

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β. ΑΠΟ ΤΟΝ 19Ο ΣΤΟΝ 20Ο ΑΙΩΝΑ (1871-1914)

1.Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας                                            

3. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας                           

4. Εθνικά κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη                                  

5. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)                                                   

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ. Ο Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

1. Η δεκαετία 1920-1930                                                                         

2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930)                                 

3. Η διεθνής οικονομική κρίση και οι συνέπειές της                            

4. Η Ελλάδα κατά την κρίσιμη δεκαετία 1930-1940                              

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε. Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ                              

ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ: 2. Η επικράτηση της Γερμανίας στην ηπειρωτική Ευρώπη και η επέκταση του πολέμου (1939-1942)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ. Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ                                   

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών

A. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο «Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφικός Λόγος», Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Μ. Κοπιδάκη, Δ. Λυπουρλή, κ.ά., έκδοση (Ι.Τ.Υ.Ε.) "Διόφαντος".

1. Εισαγωγή:

Ι.Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ:

Κεφ. Δ2: Οι φιλοσοφικές ιδέες του Σωκράτη. Διαλεκτική, μαιευτική, ειρωνεία. Η αναζήτηση των ορισμών, η επαγωγική μέθοδος και η ηθική.

Κεφ. Δ3: Η δίκη και ο θάνατος του Σωκράτη.

ΙΙ.Ο ΠΛΑΤΩΝ:

Κεφ. Ε1: Ο βίος του

ΙΙΙ.ΠλάτωνοςΠρωταγόρας:

α) (Α. Η διάρθρωση του διαλόγου και τα πρόσωπα: «Εισαγωγή…» έως και «Η απάντηση του Πρωταγόρα και ο μύθος για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας»)

β) (Β. Η φιλοσοφική σημασία του διαλόγου)

IV.Πλάτωνος Πολιτεία: Εισαγωγή στην Πολιτεία

α) (1. Νεανικές φιλοδοξίες και απογοητεύσεις, 2. Η συγγραφή της Πολιτείας και 3. Η σκηνοθεσία και τα πρόσωπα του διαλόγου)

β) (6. Οι τρεις τάξεις, 8. Η αγωγή των φυλάκων, 12. Οι φιλόσοφοι-βασιλείς, 13. Η δικαιοσύνη και 14. Οι φαύλες πολιτείες).

γ) (Η αλληγορία του σπηλαίου).

V.ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ (Βίος και έργα):

α) («Πότε και πού γεννήθηκε ο Αριστοτέλης-Λίγα λόγια για την καταγωγή του» και «Ο Αριστοτέλης στην Ακαδημία του Πλάτωνα: μαθητής πρώτα, δάσκαλος στη συνέχεια»).

β) («Ο Αριστοτέλης στη Μακεδονία: δάσκαλος του Αλεξάνδρου», «Επιστροφή του Αριστοτέλη στην Αθήνα: αρχίζει η τρίτη περίοδος της φιλοσοφικής του δραστηριότητας. Ο Αριστοτέλης διδάσκει στο Λύκειο» και «Ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει οριστικά την Αθήνα-Το τέλος της ζωής του»).

VI.Αριστοτέλη Ηθικά Νικομάχεια, Εισαγωγή (ολόκληρη)

VII.Αριστοτέλη Πολιτικά,Εισαγωγή (ολόκληρη)

2. Κείμενα:

Ι.ΠΛΑΤΩΝ

Πρωταγόρας: οι ενότητες 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 7.

Πολιτεία: οι ενότητες 11, 12 και 13.

ΙΙ.ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Ηθικά Νικομάχεια: οι ενότητες: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 και 10.

Πολιτικά: οι ενότητες: 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 και 20.

B. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1. ΚΕΙΜΕΝΟ

Αδίδακτο πεζό κείμενο αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων της αττικής διαλέκτου.

2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

α. Η ύλη που περιλαμβάνεται στα βιβλία του Γυμνασίου «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα» Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου, έκδοση 2015.

β. Ολόκληρη η ύλη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου «Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκαλίας», έκδοση 2015 (ενότητες 1 - 21).

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών

Από το βιβλίο “Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας” της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Γ. Μαργαρίτη, Αγ. Αζέλη, Ν. Ανδριώτη, Θ. Δετοράκη, Κ. Φωτιάδη.

Ι. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ  

A. Η Ελληνική οικονομία μετά την Επανάσταση

Β. Η Ελληνική οικονομία κατά το 19ο αιώνα 

Γ. Οι οικονομικές εξελίξεις κατά τον 20ο αιώνα

ΙΙ. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ                              (1821-1936)

     Β. Χειραφέτηση και αναμόρφωση (1844-1880)

     Γ. Δικομματισμός και εκσυγχρονισμός (1880-1909)

     Δ. Ανανέωση-Διχασμός (1909-1922)

ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

   Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα (Εισαγωγή)

   Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα (Εισαγωγή)

  Α. Προσφυγικά ρεύματα κατά την περίοδο 1914-1922

   Β. Μικρασιατική καταστροφή

   Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων

   Δ. Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων και η ελληνοτουρκική προσέγγιση

   Ε. Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα

ΙV. ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ.

Ε. Η περίοδος της αυτονομίας και η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών

Από τα δύο σχολικά εγχειρίδια Λατινικών των Μ. Πασχάλη και Γ. Σαββαντίδη του Γενικού Λυκείου

Τα κείμενα των ενοτήτων και τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα σύμφωνα με τον ακόλουθο πίνακα:

ΚΕΙΜΕΝΑ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ & ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

Κειμ.3 Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό των κειμένων 1, 2, 3

Κειμ.5 Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό των κειμένων 4,5

Κειμ.6

Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό κειμένου 6

Κειμ.7

Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό κειμένου 7

Κειμ.11

Μετάφραση

Γραμματική κειμένων 8, 9, 10, γραμματική-συντακτικό κειμένου 11

Κειμ.13

Μετάφραση

Γραμματική κειμένου 12, γραμματική-συντακτικό κειμένου 13

Κειμ.14

Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό κειμένου 14

Κειμ.15

Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό κειμένου 15

Κειμ.20

Μετάφραση

Γραμματική κειμένου 16, γραμματική-συντακτικό κειμένων 17, 18, 19, 20

Κειμ.21

Μετάφραση

Συντακτικό κειμένου 21

Κειμ.24

Μετάφραση

Γραμματική κειμένου 22, γραμματική- συντακτικό κειμένων 23, 24

Κειμ.25

Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό κειμένου 25

Κειμ.27

Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό κειμένων 26, 27

Κειμ.29

Μετάφραση

Γραμματική-συντακτικό κειμένων 28, συντακτικό κειμένου 29

Κειμ.31

Μετάφραση

Συντακτικό κειμ.30, 31

Κειμ.34

Μετάφραση

Γραμματική &συντακτικό κειμ.32, 33, 34

Κειμ.36

Μετάφραση

Συντακτικό κειμένων 35, 36 και 49 (μόνο ο προσδιορισμός του σκοπού)

Κειμ.38

Μετάφραση

Συντακτικό κειμένων 37, 38

Κειμ.42

Μετάφραση

Συντακτικό κειμένων 39, 40 (μόνο οι εναντιωματικές), 41( μόνο οι απλές παραβολικές), 42

Κειμ.43

Μετάφραση

Συντακτικό κειμένων 43 και 46 (μόνο επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις)

Κειμ.44

Μετάφραση

Συντακτικό κειμένου 44 και γραμματική κειμένου 50

Κειμ.45

Μετάφραση

Συντακτικό κειμένου 45

Γιώργος Κολιόπουλος Ο entrepreneur που είδε το ελληνικό λάδι ως «υγρό χρυσό»

Εξήγαγε το ελληνικό λάδι από το Χονγκ Κονγκ ως τα Harrods.

Για να λανσάρω το «λ» το 2007, έστειλα 80 χειροποίητες κασετίνες με κούριερ σε trendsetters και δημοσιογράφους γκουρμέ. Στην Ντονατέλα Βερσάτσε, στον Ιαν Σράγκερ, ο οποίος ήταν ιδιοκτήτης του Studio 54 και δημιουργός του πρώτου boutique hotel μαζί με τον Φίλιπ Σταρκ, στους «Los Angeles Times» και στους «New York Times». Οχι απαραίτητα για να τους κάνω πελάτες, αλλά για να διαδοθεί το «λ» μέσω του word of mouth. 

Οι πρωτιές του «λ» είναι πολλές. Είναι το πρώτο λάδι πολυτελείας στον κόσμο, το πρώτο λάδι στο οποίο αναγράφεται η ultra premium κατηγορία του, το πρώτο επίσης με συσκευασία λευκών αποχρώσεων σε αντίθεση με τα γήινα χρώματα που έχουν τα υπόλοιπα. Είναι το πρώτο σε τόσο ακριβή συσκευασία δώρου παγκοσμίως (€ 150 ή $ 180), αλλιώς € 41 το μπουκάλι (500 ml). Το «λ» αναβαθμίζει εξίμισι φορές την προστιθέμενη εξαγώγιμη αξία του ελληνικού ελαιόλαδου στο εξωτερικό. 

Αυτό που συνηθίζω να λέω είναι ότι το «λ» είναι το πρώτο λάδι που δεν φτιάχτηκε από ελιές αλλά από βιβλία. Είναι καρπός εγκεφαλικής σκέψης. Με βοήθησαν τα διαβάσματά μου. Κυρίως ο Πίντσον. Είναι σαν να ανατρέπει όλο το Σύμπαν, να πριονίζει το στάτους κβο. Βασικότατη επιρροή μου θεωρώ τον Στέλιο Ράμφο, ο οποίος στα βιβλία του ασχολείται με το τι φταίει στον ελληνικό ψυχισμό και δεν μπορεί να προαχθεί. «Ο καημός του ενός» με εκφράζει απόλυτα. Και βεβαίως ο αρχιτέκτονας Ζενέτος, γιατί πιστεύω ότι οι πρωτοπόροι στην Ελλάδα πάντα αισθάνονταν μια μοναξιά. Την έχω βιώσει. Από οικονομικής απόψεως, αλλά και επειδή δεν με καταλάβαινε κανείς. 

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της Ελλάδας δεν ενισχύει την επιχειρηματικότητα. Δεν καταλαβαίνουν τι κάνεις και αντί τουλάχιστον να πουν «προχώρα», μόνο σε αποθαρρύνουν. Κατέληξα ότι έπρεπε να κάνω τη δική μου υπέρβαση. Είπα: «Ο κόσμος δεν είναι έτσι όπως μου τον έχουν μάθει στην Ελλάδα, όπου όλα είναι ένα ακίνητο σύμπαν. Στον κόσμο μπορεί να υπάρχει ρευστότητα». Επρεπε όμως πρώτα να φτιάξω τον εαυτό μου. Να φτάσω στο «μηδέν». Αποκαθήλωσα πλήρως την Ελλάδα και είπα: «Δεν αξίζουμε τίποτε». Αυτό είναι και το μυστικό για την αυτογνωσία του Νεοέλληνα. Πρέπει να δεις τον εαυτό σου ως μηδενικό για να ξαναβρείς το ένα σου, να δημιουργήσεις. Είτε είσαι επιχειρηματίας είτε δάσκαλος. 

Ηθελα να κάνω κάτι αποκλειστικό επειδή μου αρέσουν τα ιδιαίτερα πράγματα. Δεν θα πάρω μια Rolls-Royce, αλλά αναγνωρίζω γιατί υπάρχει στον κόσμο. Το κυριότερο, το ότι δεν οδηγώ Rolls-Royce, δεν σημαίνει ότι δεν μπορώ να φτιάξω μία. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει πολύς κόσμος που το καταλαβαίνει αυτό. Κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει το αντικείμενο που τον εκφράζει. Ανέκαθεν συνέβαινε αυτό. Οσο πιο απόμακρο είναι ένα αγαθό τόσο πιο πολύ το θέλουμε. Πολλοί θα αντιμάχονταν αυτήν την άποψη, αλλά ίσως δεν την αναγνωρίζουν στον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν και οι ίδιοι. 

Εκανα το πρώτο πολυτελές αγαθό από ελληνικά χέρια. Είμαστε χρόνια καταναλωτές πολυτελών αγαθών, αλλά δεν ξέρουμε τον τρόπο για να τα δημιουργήσουμε εμείς. Εφερα το premiumization που εφαρμόζεται χρόνια στα ποτά, στο λάδι. Η κατηγορία ultra premium δεν υπήρχε, αλλά αποφάσισα να το πω εγώ έτσι επειδή έτσι μου αρέσει. Είναι το πρώτο λάδι που χρησιμοποίησε αυτήν την ιδέα μάρκετινγκ. 

Δεν έχω φύγει ποτέ στο εξωτερικό, δεν έχω μείνει ποτέ έξω και αυτό είναι ένα ενδιαφέρον case study. Ολα έγιναν μέσα από το λάπτοπ, διότι έχω το ταλέντο να ανακαλύπτω τη χρήσιμη γνώση κάτω από στρώματα άχρηστων πληροφοριών. Είναι εφικτό να ζεις σε μια χώρα και να κάνεις καριέρα σε άλλη. Οπως ο Ζενέτος, αλλά και ο Μορικόνε, ο οποίος έκανε καριέρα στο Χόλιγουντ όντας στη Ρώμη. Μένω στην Ελλάδα γιατί αγαπώ τη χώρα μου. Στην ουσία της, όχι όπως είναι. Στην Ελλάδα υπάρχει και η εμφυλιακή διάσταση. Μετά την αναφορά του Πρωθυπουργού διακόπηκε η συνεργασία μου με την Κριτσά στην Κρήτη. 

Πλούσιος δεν έγινα, αλλά συνεχίζω, αυτή είναι η τρέλα μου. Το ότι κατάφερα και άλλους να παθιαστούν με το προϊόν μου, σημαίνει ότι πέτυχα. Η Speiron δεν είναι εταιρεία των τζίρων. Τη φαντάζομαι μικρή και ταγμένη, α λα Rolls-Royce. Εχω κάνει κάτι μοναδικό σε παγκόσμια κλίμακα, και αυτό ήθελα. Το επόμενο προϊόν θα είναι τρόφιμο ή ποτό και θα εντυπωσιάσει εξίσου. Δεν μπορώ να σας πω τι θα είναι. Μόνο ότι μάλλον θα προκαλέσω μεγάλο πρόβλημα σε έναν φιλικό λαό. Μόλις λανσάρισα το πρώτο υπογεγραμμένο ελαιόλαδο στον κόσμο. Μπορείς να το παραγγείλεις με την υπογραφή σου πάνω ως μεταξοτυπία, είναι limited production, αριθμημένο μπουκάλι, και περικλείεται σε χειροποίητη κασετίνα από λευκό λακαρισμένο μασίφ ξύλο, με δύο πλακέτες λευκόχρυσου. Η τιμή του, 11.000 ευρώ. 

Η συμβουλή μου σε κάθε επίδοξο επιχειρηματία ή δημιουργό είναι να μην ακούει το «γύρω γύρω». Το μέλλον της Ελλάδας δεν είναι σε αυτό που βλέπουμε γύρω μας, στο τώρα. Εγώ φροντίζω να προσφέρω προϊόντα που αγαπάω πρώτα εγώ, για να τα χαίρονται μετά οι υπόλοιποι. Το μυστικό είναι η σπανιότητα και η μικρή παραγωγή. Αλλά και η προστιθέμενη αξία, που σημαίνει αυτοπεποίθηση, όραμα. Στην Ελλάδα, στα προϊόντα της, αλλά πρωτίστως στον εαυτό μας. Αν διοχετεύαμε ελάχιστο από το πάθος με το οποίο διαδηλώνουμε στην αμερικανική πρεσβεία σε ένα όραμα, θα ανορθώναμε την οικονομία. Να βρεθούν επιχειρηματίες και να τυποποιήσουν προϊόντα που θα κατακτήσουν την Αμερική ειρηνικά.

• www.speironcompany.com

Curriculum vitae

Με πτυχίο Νομικής και προϋπηρεσία σε διαφημιστική ως copywriter, ο Γιώργος Κολιόπουλος έγινε ο επιχειρηματίας που είδε το ελληνικό λάδι ως τον «υγρό χρυσό» που είναι, και εξ Αττικής ορμώμενος εισέβαλε σε Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, Αμπου Ντάμπι, αλλά και στα ράφια του Harrods, γεγονός που στάθηκε αφορμή για να αποτελέσει ένα από τα παραδείγματα επιτυχημένης επιχειρηματικότητας στην ομιλία του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

Δημοσιεύτηκε στο BHMAMEN, τεύχος 57, σελ. 60-61, Δεκέμβριος 2010.

Από τη Μαριλένα Αστραπέλλου

“Μy name is Rachel Corrie”

Ε.Λ.Μ.Ε. Αργολίδας
ΕΝΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΜΕΣΗΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ

1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΑΥΠΛΙΟΥ
ΟΙΑΚΟΣ 1, 21100, ΝΑΥΠΛΙΟ
Email : elmeargol@gmail.com
________________________________

Πρόσκληση

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Το ΔΣ της ΕΛΜΕ Αργολίδας σας προσκαλεί στο θεατρικό έργο που παρουσιάζει η πολιτιστική ομάδα της ΟΛΜΕ "Ο Matti και ο φακός" :

“Μy name is Rachel Corrie”

Βρέθηκε στην Γάζα, με μοναδικό όπλο την πίστη της, τις ιδέες της και το πάθος της να μάχεται μέχρι τελευταία στιγμή.

Βρήκε την τόλμη να αφήσει την ευκατάστατη ζωή της για να βοηθήσει όσους υπέφεραν και υποφέρουν σε ένα άλλο σημείο του ορίζοντα.

Ένα έργο βασισμένο σε αληθινά γεγονότα και ντοκουμέντα. Ένα έργο που θα μας δώσει το έναυσμα για προβληματισμό.

Σάββατο 6 Ιουνίου 2015,

ώρα 20:00 στο Τριανόν ,

Πλατεία Συντάγματος Ναύπλιο

Υπό την αιγίδα του ΔΟΠΠΑΤ Δήμου Ναυπλίεων

Το ΔΣ της ΕΛΜΕ Αργολίδας.

Invisible Theatre (Αόρατο Θέατρο)

της Χριστίνας Χατζηνικολάου

Ο βραζιλιάνος σκηνοθέτης θεάτρου και πολιτιστικός ακτιβιστής Augusto Boal (1931-2009) έμεινε στην ιστορία σαν ένας μεγάλος πρωτοπόρος του κοινωνικο- πολιτικού διαδραστικού θεάτρου.

Ο Boal, κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960, που είχε αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του "Arena Theatre" στο São Paulo, προσπάθησε να φέρει το θέατρο κοντά στον απλό κόσμο, μετατρέποντας κλασικά θεατρικά έργα, ώστε να είναι πιο κοντά στην κουλτούρα και τις ανησυχίες των συμπολιτών του, και οργανώνοντας παραστάσεις σε δημόσιους χώρους (δρόμους, εργοστάσια, εκκλησίες, κ.α.).

Το 1971, το δικτατορικό καθεστώς της χώρας του, λόγω του πολιτιστικού ακτιβισμού και των ριζοσπαστικών μεθόδων του, τον θεώρησε επικίνδυνο και αφού τον φυλάκισε για κάποιους μήνες, τον ανάγκασε σε εξορία. Έτσι, ο Boal βρέθηκε στο Περού και στη συνέχεια, στην Αργεντινή, όπου και έμεινε για 5 χρόνια (επόμενοι σταθμοί του Boal ήταν η Πορτογαλία, το Εκουαδόρ και η Γαλλία).

Από τα πρώτα χρόνια της εξορίας του άρχισε να δουλεύει και να αναπτύσσει το "Θέατρο του Καταπιεσμένου" (Theatre of the Oppressed), ένα σύνολο από θεατρικές τεχνικές και ασκήσεις που βασίζονται στη συμμετοχή όλων των ανθρώπων στη θεατρική δράση. Ο Boal μετονόμασε τον θεατή από spectator σε spect- actor (θεατή - ηθοποιό), γιατί όπως έλεγε:” Οι άνθρωποι ειμαστε ζώα που έχουμε το πλεονέκτημα να είμαστε ηθοποιοί, ενεργά όντα, ενεργούμε όλη την ώρα. Ταυτόχρονα, όμως, είμαστε και θεατές των πράξεων μας, μπορούμε να παρατηρούμε τον εαυτό μας (actor - observer - spectator). Όλοι, λοιπόν, έχουμε την ικανότητα να δράσουμε στο “θέατρο” της ζωής μας. Γιατι όχι και στο θέατρο επί σκηνής;”

Το συμμετοχικό θέατρο που ανέπτυξε ο Boal βασίστηκε στο αξίωμα ότι το θέατρο είναι μία γλώσσα που είναι προσιτή σε όλους και όχι ένα θέαμα. Όλοι οι πειραματισμοί του ήταν προσπάθειες να μετατραπεί ο "μονόλογος" του παραδοσιακού θεάτρου σε "διάλογο” μεταξύ των ηθοποιών και του κοινού. Το "Θέατρο του Καταπιεσμένου" είναι βασισμένο στην αρχή ότι όλες οι ανθρώπινες σχέσεις θα έπρεπε να έχουν διαλογική φύση. Στην πραγματικότητα, όμως, οι διάλογοι έχουν την τάση να γίνονται μονόλογοι, γεγονός το οποίο δημιουργεί τη σχέση καταπιεστή - καταπιεζόμενου.  Αναγνωρίζοντας αυτήν την πραγματικότητα, ο κύριος σκοπός του "Θεάτρου του Καταπιεσμένου" είναι να βοηθήσει να επανέλθει ο διάλογος μεταξύ των ανθρώπων.

Το συγκεκριμένο θεατρικό σύστημα έχει τις ρίζες του στο παιδαγωγικό μοντέλο, “Η Παιδαγωγική του Καταπιεσμένου”, που ανέπτυξε o βραζιλιάνος παιδαγωγός Paulo Freire (1921 - 1997), ένας από τους πρωτοπόρους του κριτικού παιδαγωγικού κινήματος. Όπως στην “Παιδαγωγική του Καταπιεσμένου” έτσι και στο σύστημα του Boal δεν έχει θέση ο παθητικός θεατής. Το “Θέατρο του Καταπιεσμένου” προσφέρει σε όλους τα αισθητικά μέσα για να αναλύσουν το παρελθόν τους, να συνειδητοποιήσουν πού βρίσκονται στο παρόν, και να εφεύρουν το μέλλον, χωρίς να περιμένουν απλά να έρθει. Έτσι, η θεατρική πρακτική μετατρέπεται σε αποτελεσματικό εργαλείο για την κατανόηση κοινωνικών και προσωπικών προβλημάτων, καθώς και για την αναζήτηση λύσεων.

Μία ενδιαφέρουσα μορφή του "Θεάτρου του Καταπιεσμένου" που δεν είναι τόσο διαδεδομένη στην Ελλάδα, είναι το "Αόρατο Θέατρο" ("Invisible Theatre"), το οποίο αναπτύχθηκε από τον Boal στην Αργεντινή.

Το "Αόρατο Θέατρο" μεταμορφώνει το δημόσιο χώρο σε θεατρική σκηνή. Μία θεατρική performance ή ένα μικρό θεατρικό έργο που έχει σαν θέμα κάποια μορφή κοινωνικής καταπίεσης παρουσιάζεται σε δημόσιο χώρο (πλατεία, εστιατόριο, λεωφορείο, κ.α.). Ο κόσμος, όμως, που βρίσκεται στο συγκεκριμένο σημείο, τη συγκεκριμένη στιγμή, δεν γνωρίζει ότι είναι συμμέτοχος μίας θεατρικής παράστασης. Τα όρια του πραγματικού και του φανταστικού εμπλέκονται σε τέτοιο βαθμό, όπου συμβαίνει το παράδοξο, όπως λέει ο Boal, "ο ηθοποιός να μετατρέπεται σε θεατή του θεατή, ο οποίος έχει μετατραπεί σε ηθοποιό".

Το "Αόρατο Θέατρο", ως μορφή κοινωνικής παρέμβασης, αποτελεί μία πολιτική πράξη κι έχει σαν στόχο να προβληματίσει και να εμπλέξει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους σε έναν κριτικό διάλογο πάνω σε διάφορες μορφές κοινωνικής καταπίεσης. Το μότο του Boal ήταν: ¨Αν δεν συμμετέχεις και δεν προτείνεις λύσεις, τότε η καταπίεση θα εξακολουθήσει να υπάρχει και η κοινωνία μας θα παραμένει η ίδια."

Μία περίπτωση "Αόρατου Θεάτρου":

Αυτό "το μάτι σκύλου" θα μας πάρει και τις γυναίκες μας! (Έλληνας μετανάστης στη Σουηδία)

Το 1977, στη Στοκχόλμη, κατά τη διάρκεια του 'Skeppsholm Festival", ο Boal δούλεψε μαζί με ηθοποιούς και με ανθρώπους που δεν είχαν θεατρική εμπειρία και προετοίμασαν κάποιες θεατρικές σκηνές "αόρατου θεάτρου”. Μία από αυτές, είχε σαν θέμα τις προκαταλήψεις απέναντι στους ξένους, ένα πολύ έντονο κοινωνικό θέμα στη Σουηδία. "Μάτι του σκύλου'” αποκαλούσαν οι ντόπιοι όποιον/α δεν είχε μπλε μάτια (σαν τα δικά τους).

Η παρακάτω θεατρική σκηνή παίχτηκε στη Στοκχόλμη σε 2 διαφορετικά εστιατόρια:

Μία γυναίκα και ένας άντρας, που έπαιζαν το παντρεμένο ζευγάρι, καθόντουσαν σε ένα τραπέζι του εστιατορίου και άρχισαν να τσακώνονται έντονα. Αυτή τον κατηγορούσε ότι του αρέσουν και άλλες γυναίκες, και ότι δεν είναι σωστός στις συζυγικές του υποχρεώσεις, και αυτός προσπαθούσε να υπερασπιστεί τα "δικαιώματα του άντρα".

Μία νέα γυναίκα, ερωμένη υποτίθεται του συζύγου, μπήκε στο εστιατόριο και κάθισε σε ένα άλλο τραπέζι. Ο σύζυγος άφησε τη γυναίκα του, παρά τις διαμαρτυρίες και τις φωνές της, και πήγε να κάτσει με την ερωμένη του.

Τότε, μπήκε στο εστιατόριο κάποιος που έπαιζε το ρόλο ενός νεαρού Έλληνα και η σύζυγος τον κάλεσε να καθίσει μαζί της, και στη συνέχεια, άρχισε να τον φλερτάρει. Καθώς ο σύζυγος είδε ότι η γυναίκα του είχε παρέα, επέστρεψε στη θέση του και άρχισε να επιτίθεται στον Έλληνα με ρατσιστικές εκφράσεις. Η σύζυγος, όμως, επέμενε να μην φύγει από κοντά της ο νεαρός. Τότε, ο σερβιτόρος του εστιατορίου αναγκάστηκε να επέμβει, καθώς ο μεν σύζυγος απαιτούσε από αυτόν να πετάξει έξω από το μαγαζί τον Έλληνα, ενώ η σύζυγος απαιτούσε να διώξει τον άντρα της.

Τότε, άναψαν τα αίματα, και οι περισσότεροι παρευρισκόμενοι στο εστιατόριο άρχισαν να συμμετέχουν με διάφορους τρόπους σε αυτό που συνέβαινε. Άλλοι φώναζαν από τα τραπέζια τους, άλλοι μπήκαν στη μέση και υποστήριζαν είτε τη μία είτε την άλλη θέση, και άλλοι συζητούσαν έντονα μεταξύ τους. Ποιο ήταν το πρόβλημα; ότι η γυναίκα φλέρταρε με άλλον άντρα ή το ότι αυτός ο άντρας ήταν Έλληνας; Κι επίσης,  μία παντρεμένη γυναίκα έχει δικαίωμα να "παίξει" ερωτικά με άλλο πρόσωπο, όπως έκανε και ο άντρας της;

Τα κοινωνικά θέματα που ανέκυψαν, λοιπόν, μέσα από το συγκεκριμένο “αόρατο θέατρο” αφορούσαν κατά πρώτον το ρατσισμό απέναντι στους ξένους, και κατά δεύτερον το θέμα της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Το "Αόρατο Θέατρο” είχε πετύχει το στόχο του! Οι θεατές έγιναν συμμετέχοντες στη δράση (spect - actors), προβληματίστηκαν, ανέπτυξαν κριτικό διάλογο μεταξύ τους και προσπάθησαν να βρουν λύσεις στα κοινωνικά θέματα που βγήκαν στην επιφάνεια.

Παρακάτω ακολουθούν κάποιες συμβουλές του Boal σχετικά με το “αόρατο θέατρο” για όσους/ες ενδιαφέρονται να το δοκιμάσουν στην πράξη:

"Το Αόρατο Θέατρο πρέπει να έχει προετοιμαστεί καλά από πριν και το θεατρικό κομμάτι που θα παιχτεί πρέπει να "πατάει" πάνω σε κάποιο κείμενο. Κατά τη διάρκεια, βέβαια, της θεατρικής πράξης γίνονται αναγκαστικά μετατροπές στο κείμενο, καθώς υπάρχει αλληλεπίδραση με τους θεατές, οι οποίοι παρεμβαίνουν στη δράση (γίνονται ηθοποιοί εν αγνοία τους). Το επιλεγμένο θέμα του εκάστοτε "αόρατου θεάτρου", πρέπει να αφορά ένα κοινωνικό θέμα, που προβληματίζει και αφορά άμεσα τον κόσμο, ώστε να υπάρξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάδραση.

Όσον αφορά τους ηθοποιούς, πρέπει να παίζουν τους ρόλους τους με τον ίδιο τρόπο όπως στο παραδοσιακό θέατρο, δηλαδή πρέπει να τους ζουν".

Invisible Theatre by BotTala - Dhaka, 2010

 Και εάν ενθουσιαστήκατε με το “Θέατρο του Καταπιεσμένου” ρίξτε μία ματιά σε ένα εκπαιδευτικό διήμερο που εισάγει τους συμμετέχοντες στις τεχνικές του Boal και θα πραγματοποιηθεί στην Αγγλία τον Μάρτιο 2014: 

“Το Θέατρο του Καταπιεσμένου”: Ένα εισαγωγικό εκπαιδευτικό Σαββατοκύριακο με τον Tim Wheeler

Bradford, Αγγλία: 14 - 16 Μαρτίου 2014, “Mind the Gap Studios”

Ο Tim Wheeler, ιδρυτής της θεατρικής εταιρείας "Mind the Gap", μαθητής του Augusto Boal και επαγγελματίας της πρακτικής του “Θεάτρου του Καταπιεσμένου”, θα πραγματοποιήσει ένα εισαγωγικό εκπαιδευτικό διήμερο πάνω στις τεχνικές του Boal.

Ο Tim Wheeler, θα μοιραστεί την εμπειρία του στην αναζήτηση άντι-καταπιεστικών πρακτικών με ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων όλων των ηλικιών και με διαφορετικό υπόβαθρο, καθώς και την εξειδίκευση του σε σχέση με τις μαθησιακές δυσκολίες.

Το εργαστήριο απευθύνεται σε επαγγελματίες και σε ανερχόμενους επαγγελματίες τέχνης. Αφορά, επίσης, και όσους εργάζονται στον τομέα της ψυχικής υγείας, σε επαγγελματίες που δουλεύουν με άτομα που έχουν μαθησιακές δυσκολίες, με νέους που έχουν παραβατική συμπεριφορά ή με άλλες κοινωνικές ομάδες που δεν εκπροσωπούνται επαρκώς.

http://www.mind-the-gap.org.uk/services/theatre-of-the-oppressed-workshops/ (link is external)

Πηγές:

"Games for Actors And Non-Actors"- Augusto Boal ( Routlege, 2002, second edition, New York)

http://brechtforum.org/abouttop (link is external)

http://beautifultrouble.org/theory/theater-of-the-oppressed/ (link is external)

http://www.theatreoftheoppressed.org/en/index.php?nodeID=3 (link is external)