"Let' s imagine...": Ο ρόλος της φαντασίας στη ζωή μας

"Για να εφεύρεις, χρειάζεσαι μόνο φαντασία και ένα σωρό σκουπίδια. Οι επιστήμονες επιστρατεύουν πιο πολύ τη φαντασία, παρά τη γνώση τους" είπε μεταξύ άλλων ο κ. Ευγένιος Τριβιζάς μιλώντας με λόγια...παραμυθένια για το μεγάλο όπλο του ανθρώπου, τη φαντασία.

Η γνώση περιορίζεται σε αυτό που καταλαβαίνουμε μια ιστορική στιγμή, ενώ η φαντασία αγκαλιάζει αυτά που θα επινοήσουμε στο μέλλον. Στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος δεν πρέπει να είναι τόσο η γνώση, όσο το να καλλιεργήσουμε τη φαντασία.

Ο Ευγένιος Τριβιζάς μιλά για τη σημασία της φαντασίας στη ζωή των παιδιών και για το πώς το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να τα βοηθά να ξεπερνούν την πραγματικότητα αντί να την υπηρετούν.

Και μας παροτρύνει να χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας, για να χτίσουμε έναν καλύτερο κόσμο.

Δείτε όσα είπε ο Ε. Τριβιζάς στην εκδήλωση του TEDxAthens:

Seleo.gr News 

Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας (4)

■  Απαρέμφατο

Έχει ιδιότητες και του ρήματος (έχει χρόνους, διαθέσεις, συντάσσεται όπως το ρήμα, προσδιορίζεται από επίρρημα, συνοδεύεται από το δυνητικό ἄν- σε κάθε χρόνο εκτός από το Μέλλοντα) και του ουσιαστικού (δέχεται το ουδέτερο άρθρο σε κάθε πτώση του ενικού αριθμού, συνδέεται με άλλα ουσιαστικά).

Στην αρχαία ελληνική γλώσσα υπάρχουν δύο κατηγορίες απαρεμφάτων: α) το άναρθρο (που διακρίνεται σε τελικό και ειδικό) και β) το έναρθρο (που χρησιμοποιείται όπως τα ουσιαστικά).

Α. Το άναρθρο απαρέμφατο χρησιμεύει:

1. α) Ως υποκείμενο απροσώπων ρημάτων ή εκφράσεων. Το ειδικό απαρέμφατο μεταφράζεται με το ότι + ειδική πρόταση ή άλλη πρόταση επιθυμίας. Το τελικό απαρέμφατο μεταφράζεται με το να + υποτακτική.

Τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο παίρνουν τα παρακάτω απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις: δοκεῖ, πρέπει, εἵμαρται (=είναι πεπρωμένο), ἔνεστι (=είναι δυνατό), προσήκει, εἵμαρτο (=ήταν πεπρωμένο), ἐνδέχεται, πάρεστι, ἔξεστι, χρή, μέλει, δεῖ, ἀνάγκη ἐστι, ἀναγκαίως ἔχει, ἀδύνατόν ἐστιν, χρεών ἐστι, εὖ ἔχει, δυνατὸν ἐστίν, οἷόν τ’ ἐστιν (=είναι δυνατόν), καιρὸς ἐστίν, καλῶς ἔχει, ἄξιόν ἐστι, ὥρα ἐστίν, εἰκός ἐστιν, ῥαδίως ἔχει (=είναι εύκολο) κ.α.

Ειδικό απαρέμφατο ως υποκείμενο παίρνουν τα παρακάτω απρόσωπα ρήματα: ἀγγέλλεται, ᾄδεται, δοκεῖ, θρυλεῖται, λέγεται, νομίζεται, ὁμολογεῖται κ.α. 

2. β) Ως αντικείμενο διαφόρων κατηγοριών ρημάτων.

Τελικό απαρέμφατο (σ’όλους τους χρόνους πλην μέλλοντα) ως αντικείμενο παίρνουν οι παρακάτω κατηγορίες ρημάτων: 

βουλητικά ή εφετικά, κελευστικά ή προτρεπτικά, κωλυτικά ή απαγορευτικά, δυνητικά ή αποπειρατικά, όσα σημαίνουν αποφασίζω ή διανοούμαι να...

Ειδικό απαρέμφατο (σ’όλους τους χρόνους) ως αντικείμενο παίρνουν οι παρακάτω κατηγορίες ρημάτων: λεκτικά, δοξαστικά, γνωστικά, σπάνια τα αισθητικά.

3. Ως κατηγορούμενο με συνδετικά ρήματα, κυρίως σε ορισμούς. Στην περίπτωση αυτή έχουμε άναρθρο απαρέμφατο, το οποίο μεταφράζεται ως ουσιαστικό.

4. Ως επεξήγηση σε ουσιαστικά, ουδέτερα αντωνυμιών ή στα επιρρήματα ὧδε, οὕτω.

5. Ως προσδιορισμός:

α. του κατά τι ή της αναφοράς i. από τα επίθετα: ἄξιος, ἀγαθός, ἐπιτήδειος, ἡδύς, ἱκανός, ii. από τα ουσιαστικά: σχολή, κίνδυνος, φόβος, θαῦμα.

β. του σκοπού ή του αποτελέσματος  i. με ρήματα κίνησης: πέμπω, βαίνω, ἥκω, ii. με ρήματα σκόπιμης ενέργειας: δίδωμι, παρασκευάζομαι, αἱροῦμαι, τάττω  κ.τ.λ.

6. Ως απόλυτο απαρέμφατο σε στερεότυπες εκφράσεις, έχοντας την έννοια του σκοπού ή της αναφοράς.

7. Ως ανεξάρτητο απαρέμφατο αντί προστακτικής και ευκτικής σε επιφωνηματικές εκφράσεις.

Β. Το έναρθρο απαρέμφατο χρησιμοποιείται όπως και κάθε όνομα, δηλαδή ως υποκείμενο, αντικείμενο, οποιοδήποτε προσδιορισμός (ομοιόπτωτος, ετερόπτωτος, επιρρηματικός, εμπρόθετος).

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου.

α. Στην περίπτωση της ταυτοπροσωπίας, εννοείται σε πτώση ονομαστική.

Π.χ. Ἐγώ βούλομαι λέγειν.

β. Στην περίπτωση της ετεροπροσωπίας, τίθεται ή εννοείται σε πτώση αιτιατική.

Π.χ. Ὁ κατήγορος φησὶ εἶναι με ἄδικον.

     Στην απρόσωπη σύνταξη έχουμε πάντα ετεροπροσωπία.

Π.χ. Χρὴ ἔχειν νοῦν τὸν στρατηλάτην.

        Προσήκει τιμᾶν ἡμᾶς τοὺς θεούς.

Όταν ένας Εβραίος διανοούμενος συλλογίζεται... ♥

Αυτό που είμαστε του Ιρβιν Γιάλομ 

Ποιος από μας δεν έχει γνωρίσει κάποιον άνθρωπο (ίσως τον ίδιο μας τον εαυτό) που να είναι τόσο στραμμένος προς τα έξω, τόσο απορροφημένος στη συσσώρευση αγαθών ή στο τι σκέφτονται οι άλλοι, ώστε να χάνει κάθε αίσθηση του εαυτού του; Ένας τέτοιος άνθρωπος, όταν του τίθεται κάποιο ερώτημα, αναζητεί την απάντηση προς τα έξω κι όχι προς τα μέσα. Διατρέχει δηλαδή τα πρόσωπα των άλλων, για να μαντέψει ποιά απάντηση επιθυμούν ή περιμένουν.

Για έναν τέτοιον άνθρωπο θεωρώ χρήσιμο να συνοψίσω μια τριάδα δοκιμίων που έγραψε ο Σοπενάουερ προς το τέλος της ζωής του. (Για όποιον έχει φιλοσοφικές τάσεις είναι γραμμένα σε γλώσσα σαφή και προσβάσιμη στον μη ειδικό). Βασικά τα δοκίμια τονίζουν ότι το μόνο που μετράει είναι αυτό που το άτομο είναι.

Ούτε ο πλούτος ούτε τα υλικά αγαθά ούτε η κοινωνική θέση ούτε η καλή φήμη φέρνουν την ευτυχία. Αν και οι σκέψεις αυτές δεν αφορούν συγκεκριμένα τα υπαρξιακά θέματα, παρ’ όλ’ αυτά μας βοηθούν να μετακινηθούμε από ένα επιφανειακό επίπεδο προς βαθύτερα ζητήματα.

1. Αυτό που κατέχουμε. Τα υλικά αγαθά είνα απατηλά. Ο Σοπενάουερ υποστηρίζει πολύ κομψά ότι η συσσώρευση πλούτου και αγαθών είναι ατελείωτη και δεν προσφέρει ικανοποίηση. Όσο περισσότερα κατέχουμε, τόσο πολλαπλασιάζονται οι απαιτήσεις μας. Ο πλούτος είναι σαν το νερό της θάλασσας: όσο περισσότερο πίνουμε, τόσο πιο πολύ διψάμε. Στο τέλος δεν κατέχουμε εμείς τα αγαθά μας – μας κατέχουν εκείνα.

2. Αυτό που αντιπροσωπεύουμε στα μάτια των άλλων. Η φήμη είναι το ίδιο εφήμερη όσο και τα υλικά πλούτη. Ο Σοπενάουερ γράφει: “Οι μισές μας ανησυχίες και αγωνίες έχουν προέλθει από την έγνοια μας για τις γνώμες των άλλων… πρέπει να βγάλουμε αυτό το αγκάθι απ’ τη σάρκα μας”. Είναι τόσο ισχυρή η παρόρμηση να κάνουμε μια καλή εμφάνιση, ώστε για μερικούς φυλακισμένους, την ώρα που βαδίζουν προς τον τόπο της εκτέλεσής τους, αυτό που κυρίως απασχολεί τη σκέψη τους είναι το ντύσιμο και οι τελευταίες τους χειρονομίες.

Η γνώμη των άλλων είναι ένα φάντασμα που μπορεί ανά πάσα στιγμή ν’ αλλάξει όψη. Οι γνώμες κρέμονται από μια κλωστή και μας υποδουλώνουν στο τι νομίζουν οι άλλοι, ή, ακόμα χειρότερα, στο τι φαίνεται να νομίζουν – γιατί ποτέ δεν μπορούμε να μάθουμε τι σκέφτονται πραγματικά.

3. Αυτό που είμαστε. Μόνο αυτό που είμαστε έχει πραγματική αξία. Μια καλή συνείδηση, λέει ο Σοπενάουερ, αξίζει περισσότερο από μια καλή φήμη. Ο μεγαλύτερος στόχος μας θα έπρεπε να είναι η καλή υγεία κι ο πνευματικός πλούτος, ο οποίος οδηγεί σε ανεξάντλητα αποθέματα ιδεών, στην ανεξαρτησία και σε μια ηθική ζωή. Η ψυχική μας γαλήνη πηγάζει από τη γνώση ότι αυτό που μας αναστατώνει δεν είναι τα πράγματα, αλλά η ερμηνεία μας για τα πράγματα.

Αυτή η τελευταία σκέψη – ότι η ποιότητα της ζωής μας προσδιορίζεται από το πως ερμηνεύουμε τις εμπειρίες μας, όχι από τις ίδιες τις εμπειρίες – είναι ένα σημαντικό θεραπευτικό δόγμα που ανάγεται στην αρχαιότητα. Κεντρικό αξίωμα στη σχολή του στωικισμού, πέρασε από τον Ζήνωνα, τον Σενέκα, τον Μάρκο Αυρήλιο, τον Σπινόζα, τον Σοπενάουερ και τον Νίτσε κι έφτασε να γίνει θεμελιώδης έννοια τόσο στην ψυχοδυναμική όσο και στη γνωστική-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.
Από το βιβλίο του Irvin Yalom, Στον κήπο του Επίκουρου: αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου, εκδόσεις Άγρα.

πηγή: http://www.logiastarata.gr/2012/08/blog-post_7515.html

Μαθηματικά ΣΤ' Δημοτικού "Εξισώσεις" (κεφάλαιο 2)

Γενικά για τις εξισώσεις 

Μεταβλητή: είναι ένα γράμμα ή σύμβολο το οποίο χρησιμοποιούμε σε μια αριθμητική παράσταση, για να δηλώσουμε έναν αριθμό που μπορεί να πάρει διάφορες τιμές.

π.χ. α, χ, y, ω...

Εξίσωση: είναι η ισότητα η οποία περιέχει τη μεταβλητή 

π.χ. 3 + χ = 8

Λύση της εξίσωσης: η τιμή που την επαληθεύει 

χ=5 

Εξισώσεις με πρόσθεση

Όταν ο άγνωστος είναι ένας από τους προσθετέους, τότε αφαιρούμε το γνωστό προσθετέο από το άθροισμα. 

π.χ. 3 + χ = 8 --> 

χ = 8 - 3 --> 

χ =5

Εξισώσεις με αφαίρεση

Όταν ο άγνωστος είναι μειωτέος, τότε προσθέτουμε στη διαφορά τον αφαιρετέο. 

π.χ. χ - 5 = 11 --> 

χ = 11 + 5 --> 

χ = 16

Όταν ο άγνωστος είναι αφαιρετέος, τότε αφαιρούμε τη διαφορά από το μειωτέο. 

π.χ. 13- χ = 7 -->

χ = 13 - 7 -->

χ = 6

Εξισώσεις με πολλαπλασιασμό

Όταν ο άγνωστος είναι ένας από τους παράγοντες του γινομένου, τότε διαιρούμε το γινόμενο με τον άλλο παράγοντα.

π.χ. 3 * χ = 12 --> 

χ = 12 : 3 --> 

χ = 4

Εξισώσεις με διαίρεση 

Όταν ο άγνωστος είναι ο διαιρετέος, τότε πολλαπλασιάζουμε το πηλίκο με το διαιρέτη. 

π.χ. χ : 8 = 6 --> 

χ = 6* 8 --> 

χ = 42 

Όταν ο άγνωστος είναι ο διαιρέτης, τότε διαιρούμε το διαιρετέο με το πηλίκο. 

π.χ. 24 : χ = 6 --> 

χ = 24 : 6 --> 

χ =4 

χρυσός κανόνας

Η εξίσωση μοιάζει με ζυγαριά που ισορροπεί.

Η ισορροπία πρέπει να διατηρηθεί μέχρι το τέλος, όταν θα έχει μείνει μόνο ο άγνωστος από τη μια μεριά και η τιμή του από την άλλη.

Για να διατηρείται πάντα η ισορροπία, ότι κάνουμε από τη μια μεριά, πρέπει να κάνουμε και από την άλλη. 

Φερεντίνος Γιάννης

Αρχαία Β' Γυμνασίου (διαγώνισμα)

Διαγώνισμα

Η ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ

Κατά δέ τήν ἐς Ὀλυµπίαν ὁδόν ἔστιν ὂρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότοµον, Τυπαῖον καλούµενον. Κατά τούτου τάς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστίν ὠθεῖν νόµος, ἤν φωραθῶσιν ἐς τόν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τόν Ὀλυµπικόν ἤ καί ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρηµέναις σφίσιν ἡµέραις διαβᾶσαι τόν Ἀλφεῖον. Οὐ µήν οὐδέ ἀλῶναι λέγουσιν οὐδεµίαν, ὅτι µή Καλλιπάτειραν µόνην, ἥ ὑπό τινων καί Φερενίκη καλεῖται. Αὓτη προαποθανόντος αὑτῇ τοῦ ἀνδρός, ἐξεικάσασα αὑτήν τά πάντα ἀνδρί γυµναστῇ, ἤγαγεν ἐς Ὀλυµπίαν τόν υἱόν µαχούµενον ˙ νικῶντος δέ τοῦ Πεισιρόδου, τό ἒρυµα ἐν ᾦ τούς γυµναστάς ἒχουσιν ἀπειληµµένους, τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυµνώθη. Φωραθείσης δέ ὅτι εἴη γυνή, ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήµιον καί τῷ πατρί καί ἀδελφοῖς αὐτῆς καί τῷ παιδί αἰδῶ νέµοντες – ὑπῆρχον δή ἃπασιν αὐτοῖς Ὀλυµπικαί νῖκαι – ἐποίησαν δέ νόµον ἐς τό ἒπειτα ἐπί τοῖς γυµνασταῖς γυµνούς σφᾶς ἐς τόν ἐγῶνα ἐσέρχεσθαι.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε το νόημα του αρχαίου κειμένου. (4 μονάδες)

2. α)Γιατί η Καλλιπάτειρα ντύθηκε γυμναστής και μπήκε στο στάδιο;  (2  μονάδες)

    β) Πώς η Καλλιπάτειρα γλίτωσε από βέβαιο θάνατο; (2 μονάδες)

3. Να σχηματίσετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις: αθλητικογράφος, πρωταθλητισμός, έπαθλο, φίλαθλος (2 μονάδες)

4. Να γίνει η εγκλιτική αντικατάσταση των ακόλουθων τύπων: ἐκελεύσατο, κόψαιµεν, παῦε, πεπραχότες ἦτε. ( 2 μονάδες)

5. Να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση της παρακάτω πρότασης. (2 μονάδες)

"Κατά τούτου τάς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστίν ὠθεῖν νόµος,.."

6.Να γράψετε ό,τι ζητείται για τους τύπους που ακολουθούν:
πᾶς --> γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος
ἡ εὐήθης --> ονομαστική ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
τῇ εὐδαίμονι --> στον άλλο αριθμό
μέγας --> αιτιατική ενικού στο ουδέτερο γένος (2 μονάδες)

6. Να εντοπίσετε τις κατηγορηματικές και τις επιρρηματικές μετοχές του κειμένου, να αναγνωρίσετε το είδος των επιρρηματικών μετοχών και να τις χαρακτηρίσετε ως συνημμένες ή απόλυτες.
(4 μονάδες)

"Νανούρισμα στο γιο μου"

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ

Νανούρισμα στο γιο μου

         O πατέρας-ποιητής παραστέκεται στο άρρωστο παιδί του και υπαγορεύει στη μητέρα το παρακάτω ασυνήθιστο νανούρισμα.

         Ο γιος μου κρυολόγησε. Καίει στον πυρετό, ύπνος δεν τον παίρνει. Τα μάτια του βγάζουνε φωτιές. Κι η μάνα του: «Να νανουρίσω το μωρό μου», λέει. «Τι να του τραγουδήσω; "Νάνι νάνι το παιδί μου" ή το "Ας κοιμηθεί να μεγαλώσει κι ύστερα πασάς να γένει";» Μα ούτε το ένα ούτε το άλλο.

         Η μάνα του γιου μου έτσι θα 'θελα να τον νανουρίσει:

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου• νάνι...

Στον ύπνο σου έρχεται μια θάλασσα απέραντη. Βουνά

τα κύματά της, φουσκώνουν αφρισμένα, λυσσομανάνε...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου• νάνι...

Στον ύπνο σου έρχεται ένα καράβι, κι εσύ στη γέφυρα

του καπετάνιου. Στα δεξιά σου, το κύμα που χτυπιέται,

και στα ζερβά σου... Για δες το που σε πολεμάει...

Μα μη σε νοιάζει, γιε μου, μη φοβάσαι! Οι μηχανές δουλεύουνε

σαν την καρδιά σου. Το σκαρί γερό και το τιμόνι στα χέρια σου...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου• νάνι...

Πελώρια αέρινη γέφυρα δένει τα περιγιάλια.

Στ' αστραφτερό δοκάρι της εσύ αγναντεύεις.

Κοίτα κάτω, μη ζαλιστείς. Κοίτα πάνω,

το κεφάλι σου λες κι ακουμπάει στον ουρανό...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου• νάνι...

Τι πολλά βιβλία είν' αυτά; Όλα τα έχεις διαβάσει;

Ρυτίδες στο μέτωπό σου, τα μαλλιά σου κατάλευκα.

Τα μάτια σου είναι τα μόνα στη γη που έχουν καταλάβει.

Το πρόσωπό σου όμορφο σαν την αιωνιότητα.

Μην αμφιβάλλεις, μη φοβάσαι μη και δεν βρήκες ό,τι έψαχνες.

Διάβαζε πολεμώντας, διάβαζε αυτό που διαβάζεις

χωρίς να το ξεχωρίζεις από τη μάχη...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου• νάνι...

Άκου• φωνές ακούς. Κοίτα τι όμορφα χρώματα που βλέπεις...

Τα χέρια σου χαϊδεύουν το μάρμαρο, και να, του δίνουν το πιο σταθερό,

το πιο ζωντανό σχήμα...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου• νάνι...

Άφοβος σαν θαλασσινός, μάστορας δημιουργός,

φιλόσοφος γνώστης και καλλιτέχνης τολμηρός• έτσι να γίνεις...

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου• νάνι...

 

Aρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας (3)

■ Ενεργητικά μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα
Α. Σύνταξη μονόπτωτων ρημάτων

1.Με γενική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: Μνήμη και λήθη: μέμνημαι, ἐπιλανθάνομαι, ἀμνημονῶ κ.ά. Φροντίδα, επιμέλεια, φειδώ και τα αντίθετα: φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, κήδομαι, προνοῶ, ἀμελῶ, φείδομαι, ἀφειδῶ, ὀλιγωρῶ, μέλει τινί κ.ά. Επιτυχία, αποτυχία, απόπειρα, δοκιμή, απόκτηση: τυγχάνω, ἐπιτυγχάνω, στοχάζομαι, ἐξικνοῦμαι, πειρῶ, πειρῶμαι, ἀποτυγχάνω, ψεύδομαι, σφάλλω, ἁμαρτάνω, ἐπιλαμβάνομαι κ.ά. Εξουσία: ἄρχω, κρατῶ, ἡγοῦμαι, ναυαρχῶ, δεσπόζω, τυραννῶ, βασιλεύω, ἡγεμονεύω, προΐσταμαι, στρατηγῶ κ.ά. Απόλαυση, αφθονία, έλλειψη, απαλλαγή, χωρισμό ή απομάκρυνση: ἀπολαύω, γέμω, εὐπορῶ, δέω, δέομαι, ἀπαλλάττομαι, χωρίζομαι, ἀπορῶ, ἀπέχω, ἀπέχομαι, διέχω κ.ά. Έναρξη ή λήξη: ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, παύομαι, ἐπέχω κ.ά Σύγκριση, διαφορά, υπεροχή: πλεονεκτῶ, μειονεκτῶ, ὑπερτερῶ, ὑστερῶ, ὑπερέχω, προέχω, ὑστερίζω, ἡττῶμαι, ὑπολείπομαι, περιγίγνομαι, περίειμι, διαφέρω, προτιμῶ κ.ά. Σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, κατά, πρό, ὑπέρ.
2. Με δοτική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: Φιλική ή εχθρική διάθεση: εὐνοῶ, χαρίζομαι, ἀρέσκω, βοηθῶ, ἀρήγω, ἐπικουρῶ, ἀμύνω, λυσιτελῶ, συναγωνίζομαι, φθονῶ, ἐπιβουλεύω, μάχομαι, πολεμῶ, διαφέρομαι, χαλεπαίνω, ἐναντιοῦμαι, ὀργίζομαι, ἐπιτιμῶ, ἐγκαλῶ, μέμφομαι κ.ά. Ευπείθεια, υποταγή, ακολουθία, διαδοχή, προσέγγιση, συμμαχία, συμφιλίωση, επικοινωνία: πείθομαι, πιστεύω, πέποιθα, θαρρῶ, ἀπειθῶ, δουλεύω, ὑπακούω, ὑπηρετῶ, ὑπουργῶ, ἕπομαι, ἀκολουθῶ, πελάζω, ὁμιλῶ, χρῶμαι, εἴκω, ὑπείκω, διάκειμαι κ.ά. Πρέπει, ταιριάζει: πρέπει, ἁρμόττει, προσήκει κ.ά. Ομοιότητα, ισότητα, ταυτότητα, συμφωνία και τα αντίθετα: ἰσοῦμαι, ὁμοιάζω, ἔοικα, ὁμοιοῦμαι, συμφωνῶ, ὁμολογῶ κ.ά.
Σύνθετα με τις προθέσεις ἐν, σύν, ὑπό, ἐπί, παρά, περί, πρὸς και το επίρρημα ὁμοῦ: ἐμμένω, συνοικῶ, ὑπόκειμαι, ἐπιτίθεμαι, παραγίγνομαι, περιπίπτω, προσφέρομαι, ὁμολογῶ, ὁμονοῶ κ.ά.
3. Με αιτιατική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: ωφέλεια ή βλάβη με λόγια και έργα, ψυχικό πάθος, προσπάθεια, καταδίωξη κ.ά.
S Σύστοιχο αντικείμενο: Πρόκειται για το αντικείμενο που προέρχεται από την ίδια ρίζα με το ρήμα ή από τη ρίζα άλλου συνώνυμου ρήματος.
Π.χ. Πάσχω πάθη.
        Ἀσθενῶ νόσον.
        Κινδυνεύω κίνδυνον.
  Το σύστοιχο αντικείμενο, επειδή δεν είναι αναγκαίο συμπλήρωμα του ρήματος, πολύ συχνά παραλείπεται και παραμένει μόνο ο επιθετικός προσδιορισμός, ο οποίος δηλώνει ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό του αντικειμένου. Συνήθως όμως, μετά την παράλειψη του σύστοιχου αντικειμένου, ο επιθετικός προσδιορισμός που μένει στη θέση του, τίθεται σε ουδέτερο γένος, σπανιότερα ενικού και συνηθέστερα πληθυντικού αριθμού.
Π.χ. Πάσχουσι μεγάλα.
         Ἁμαρτάνω πολλά.
         Ποιῶ ταῦτα.
Β. Σύνταξη δίπτωτων ρημάτων
1. Με δύο αιτιατικές συντάσσονται τα ρήματα: αἰτῶ, ἐρωτῶ, εἰσπράττω, ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ, ἀφαιρῶ, διδάσκω, ἀναμιμνῄσκω ἐνδύω. Άμεσο αντικείμενο είναι η αιτιατική. Όταν όμως υπάρχουν  δύο αιτιατικές ή άλλες πτώσεις (εκτός από αιτιατική), άμεσο είναι αυτό που δηλώνει πρόσωπο.
Σημείωση: Με δύο αιτιατικές συντάσσονται και τα ρήματα ὀνομάζω, νομίζω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ, ποιῶ κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως η δεύτερη αιτιατική είναι κατηγορούμενο της πρώτης (κατηγορούμενο του αντικειμένου).
2.Με αιτιατική και δοτική συντάσσονται τα ρήματα: λέγω, ὑπισχνοῦμαι, προστάττω, δείκνυμι, δίδωμι, φέρω, προσάγω, προσαρμόττω, ἀντιτάττω. Επίσης, όσα σημαίνουν εξίσωση, εξομοίωση, μείξη, συμφιλίωση: κεράννυμι, μείγνυμι, ὁμοιῶ, συναλλάττω κ.ά. Τέλος,τα σύνθετα με τις προθέσεις ἐν και σύν.
3.Με αιτιατική και γενική συντάσσονται τα ρήματα: πληρῶ, γεμίζω, ἑστιῶ, κενῶ, εὐωχῶ, ἀκούω, μανθάνω, πυνθάνομαι, λαμβάνω, ἄγω, κωλύω, ἀποστερῶ, εἴργω, ἀπολύω, παύω. Επίσης, τα σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, πρό.
4. Με γενική και δοτική [με δύο αντικείμενα, το ένα σε γενική (άμεσο) και το άλλο σε δοτική (έμμεσο)] συντάσσονται ρήματα που σημαίνουν: μετάδοση, παραχώρηση και το ρήμα φθονῶ.

Προδημοσίευση: «Τι είναι αυτό που το λένε τέχνη», Arthur C. Danto (Μεταίχμιο)

Προδημοσίευση: «Τι είναι αυτό που το λένε τέχνη», Arthur C. Danto (Μεταίχμιο)

Τι εννοούμε όταν λέμε «αυτό είναι έργο τέχνης»; 

Ο γνωστός φιλόσοφος της τέχνης και κριτικός Arthur C. Danto καταπιάνεται με αυτό το θεμελιώδες ερώτημα. Εν μέρει φιλοσοφικό δοκίμιο και εν μέρει ευκαιρία για αναστοχασμό, το τι είναι αυτό που το λένε τέχνη αμφισβητεί την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η τέχνη είναι έννοια απροσδιόριστη. Κατά τον Danto, τα κριτήρια προκειμένου να μπορεί να γίνει λόγος για έργο τέχνης είναι το νόημα και η «ενσάρκωσή» του, με την προσθήκη και ενός ακόμα κριτηρίου που αφορά τον θεατή: της ερμηνείας. Ο Danto χτίζει την επιχειρηματολογία του με αναφορές τόσο στη φιλοσοφία όσο και στην τέχνη, παλαιότερη και πιο σύγχρονη. Με αφετηρία τον ορισμό της τέχνης στην Πολιτεία του Πλάτωνα και με αναφορές σε σταθμούς όπως η επινόηση της προοπτικής ή του σκιοφωτισμού, ο Danto καταλήγει σε μια γοητευτική συζήτηση για τα έργα του Γουόρχολ, σε συσχετισμό με τα καθημερινά αντικείμενα που αυτά αναπαριστούν. Φιλόσοφοι, όπως ο Ντεκάρτ, ο Χέγκελ και ο Καντ, αλλά και καλλιτέχνες, από τον Μιχαήλ Άγγελο και τον Πουσέν έως τον Ντυσάν και τον Γουόρχολ, είναι ανάμεσα σε αυτούς που οι απόψεις τους και τα έργα τους, αντίστοιχα, απασχολούν εδώ κατεξοχήν τον Danto.

*O Arthur C. Danto (Ιανουάριος 1924 – Οκτώβριος 2013) υπήρξε ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Columbia και κριτικός τέχνης επί σειρά ετών στο The Nation. To πλούσιο συγγραφικό έργο του περιλαμβάνει βιβλία όπως Η μεταμόρφωση του κοινότοπου (ελληνική έκδοση: Μεταίχμιο, Αθήνα 2004), Μετά το τέλος της τέχνης, Άντι Γουόρχολ κ.ά.

Προδημοσίευση

Κεφάλαιο 1

Άγρυπνα όνειρα

Στις αρχές του 20ού αιώνα, με αφετηρία τη Γαλλία, μια πραγματική επανάσταση σημειώθηκε στις εικαστικές τέχνες – στις οποίες στο εξής, εκτός αν υπάρχει ειδικός λόγος, θα αναφέρομαι με τον γενικό όρο «η τέχνη». Έως τότε η τέχνη αρκούνταν να αντιγράφει την οπτική πραγματικότητα με διάφορα μέσα. Αυτή η διαδικασία είχε αρχίσει στην Ιταλία, την εποχή του Τζότο και του Τσιμαμπούε, και είχε κορυφωθεί κατά τη Βικτωριανή εποχή, οπότε οι εικαστικοί καλλιτέχνες είχαν καταφέρει να επιτύχουν έναν ιδεώδη τρόπο αναπαράστασης, τον οποίο ο αναγεννησιακός καλλιτέχνης Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι περιέγραφε, στο βιβλίο του Περί ζωγραφικής, ως εξής: «Δεν πρέπει να υπάρχει οπτική διαφορά ανάμεσα στο να κοιτάζει κανείς έναν πίνακα και να κοιτάζει από το παράθυρο αυτό που απεικονίζει ο πίνακας. Μια επιτυχημένη προσωπογραφία, λοιπόν, δεν πρέπει να διαφέρει από την εικόνα του εικονιζόμενου όταν τον βλέπουμε από το παράθυρο».

Αρχικά αυτό δεν ήταν εφικτό. Μπορεί τα έργα του Τζότο να εντυπωσίαζαν τους συγχρόνους του, αλλά, για να χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα από το Τέχνη και ψευδαίσθηση του Ernst Gombrich, οι απεικονίσεις του Τζότο θα φαίνονταν άτεχνες σε σύγκριση με την εικόνα ενός μπολ με κορνφλέικς ζωγραφισμένη με αερογράφο από έναν εμπορικό καλλιτέχνη της εποχής μας. Μεταξύ των δυο αυτών συνθέσεων έχουν μεσολαβήσει ορισμένες σημαντικές «ανακαλύψεις»: η προοπτική, ο σκιοφωτισμός (η εντρύφηση στην απόδοση του φωτός και της σκιάς), αλλά και η απόδοση των ανθρώπινων χαρακτηριστικών με τρόπο ώστε να αποτυπώνονται τα συναισθήματα που διακατέχουν τον εικονιζόμενο τη συγκεκριμένη στιγμή. Όταν η Cindy Sherman επισκέφτηκε μια έκθεση με έργα του Ναντάρ, του γάλλου πρωτοπόρου φωτογράφου του 19ου αιώνα, στα οποία εικονίζονταν καθημερινοί άνθρωποι που εξέφραζαν ποικίλα συναισθήματα, είπε: «Όλοι ίδιοι φαίνονται». Τα συμφραζόμενα είναι συχνά αυτά που μας λένε ποια ακριβώς συναισθήματα αποτυπώνονται· η ίδια έκφραση μπορεί να δηλώνει φρίκη σε μια σκηνή μάχης αλλά και ιλαρότητα αν η σκηνή εκτυλίσσεται σε ένα νυχτερινό κέντρο όπως τα «Folies-Bergère».

Υπήρχαν όρια στο τι μπορούσε να κάνει η τέχνη –η οποία περιλάμβανε είδη όπως η προσωπογραφία, η τοπιογραφία, η νεκρή φύση και οι μυθολογικές και ιστορικές σκηνές (με αυτές τις τελευταίες να εκτιμώνται κατεξοχήν από τις επίσημες ακαδημίες)– προκειμένου να αποδώσει την κίνηση. Μπορούσε κανείς να δει κάποιον να κινείται στον πίνακα, αλλά δεν μπορούσε βέβαια να τον δει να κινείται πραγματικά. Η φωτογραφία, που πρωτοεμφανίστηκε στη δεκαετία του 1830, θεωρήθηκε τέχνη από έναν από τους εφευρέτες της, τον Άγγλο William Henry Fox Talbot, ο οποίος την αποκάλεσε «το μολύβι της φύσης», σαν η φύση να αυτοπαρουσιάζεται μέσω της αλληλεπίδρασης του φωτός με μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια. Το φως ήταν πολύ καλύτερος καλλιτέχνης από τον Talbot, ο οποίος αρεσκόταν να αποτυπώνει ζωγραφικά ό,τι έβλεπε όταν βρισκόταν στο ύπαιθρο. Χρησιμοποιώντας έναν ιδιαίτερο τύπο κάμερας, ο Eadweard Muybridge, ένας Άγγλος που ζούσε στην Καλιφόρνια, φωτογράφισε τον καλπασμό ενός αλόγου, αποτυπώνοντας την κίνηση των ποδιών του ζώου σε διαδοχικές λήψεις, ώστε να απαντηθεί, μεταξύ άλλων, και το ερώτημα αν ένα άλογο που τρέχει ακουμπάει ποτέ το έδαφος και με τις τέσσερις οπλές του συγχρόνως. Ο Muybridge δημοσίευσε έναν τόμο, με τον τίτλο Κίνηση των ζώων (Animal Locomotion), στον οποίο υπήρχαν φωτογραφίες ζώων αλλά και ανθρώπων σε κίνηση. Καθώς η κάμερα μπορούσε να αποκαλύψει πράγματα μη ορατά διά γυμνού οφθαλμού, θεωρήθηκε πως η φωτογραφία αποτυπώνει πιστότερα απ’ ό,τι το οπτικό μας σύστημα τη φύση. Ορισμένοι καλλιτέχνες, μάλιστα, θεώρησαν ότι με τη φωτογραφία αποκτούσαμε αίσθηση πώς θα βλέπαμε τα πράγματα αν, ως είδος, είχαμε οξύτερη όραση. Ωστόσο, στις φωτογραφίες του Muybridge είναι συχνά αδύνατον να αναγνωρίσουμε τι απεικονίζεται, καθώς δεν υπήρξε ο απαραίτητος χρόνος ώστε να αποτυπωθούν, έτσι που να είναι αναγνωρίσιμα, τα χαρακτηριστικά του/της εικονιζόμενου/-ης. Μόνο με την εμφάνιση της κινηματογραφικής μηχανής, όπου το φιλμ κινείται με μηχανική κανονικότητα, μπορούσε να αποτυπωθεί, κατά κάποιον τρόπο, η κίνηση. Αξιοποιώντας αυτή την εφεύρεση, οι αδελφοί Λυμιέρ «παρήγαγαν» πραγματικά «κινούμενες εικόνες», τις οποίες και προέβαλαν το 1895. Η νέα αυτή τεχνολογία αποτύπωνε ανθρώπους (και ζώα) εν κινήσει, έτσι όπως, λίγο-πολύ, θα μπορούσε ο θεατής να τους δει να κινούνται και στην πραγματικότητα, χωρίς πια να υπονοείται ή να τεκμαίρεται η κίνησή τους. Βέβαια, κάποιοι βρήκαν τις σκηνές που προέβαλαν οι αδελφοί Λυμιέρ, όπως οι εργάτες που βγαίνουν ομαδικά από το εργοστάσιο, κουραστικές. Αυτός ήταν, ίσως, και ο λόγος που ο ένας από τους δύο αδελφούς οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι οι «κινούμενες εικόνες», ο κινηματογράφος, δεν θα είχαν μέλλον – για να διαψευστεί, βέβαια, πανηγυρικά.

Τελικά, οι κινούμενες εικόνες, με την προσθήκη και του ήχου αργότερα, είχαν δυο χαρακτηριστικά τα οποία η ζωγραφική και η γλυπτική δεν μπορούσε να συναγωνιστεί· έτσι, η ιστορία των εικαστικών τεχνών θα φτάσει σε μια κρίσιμη καμπή, οδηγώντας σε αδιέξοδο τους καλλιτέχνες που ήθελαν να βαδίσουν στον ίδιο πάντα δρόμο. Ήταν το τέλος της τέχνης όπως τη γνωρίζαμε πριν από το 1895. Στην πραγματικότητα όμως, με τις επαναστατικές αλλαγές που ακολούθησαν, περίπου μια δεκαετία μετά την εμφάνιση της «κινούμενης εικόνας» των Λυμιέρ, μια νέα περίοδος δόξας άρχιζε για την τέχνη. Για τους φιλόσοφους, το κριτήριο του Αλμπέρτι είχε πάψει να ισχύει, γεγονός που δικαιολογεί εν μέρει και τον μεγαλόστομο όρο «επανάσταση» όταν γίνεται λόγος για τις αλλαγές που συντελέστηκαν στην τέχνη.

*Το βιβλίο του Arthur C. Danto, «Τι είναι αυτό που το λένε τέχνη», κυκλοφορεί τη Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2014 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

protagon.gr