Οι φαλλοί του Καβάφη

Οι φαλλοί του Καβάφη

Ανδρέας Ζαμπούκας

Πέρασε και το έτος Καβάφη. Ό,τι θυμηθήκαμε, θυμηθήκαμε. Από 'δώ και πέρα, όποιος θέλει μόνος του μπορεί ν΄ ανοίγει κανένα ποίημα, ψάχνοντας τον εαυτό του. Επίσης, μπορούν κι οι μαθητές να αποστηθίζουν τις αναλύσεις των «ειδικών» για να τις γράφουν στις εξετάσεις. Έγιναν πολλά αυτή τη χρονιά για τον παγκόσμιο Έλληνα ποιητή. Εκθέσεις, στίχοι στα λεωφορεία, συνέδρια, εκδηλώσεις και πολλές συναντήσεις ομότεχνων για ανταλλαγή ιδεών και νέων προσανατολισμών.

Ψάχνοντας να βρω πόσος Καβάφης έμεινε στις συνειδήσεις των νέων ανθρώπων απογοητεύτηκα αλλά ακόμα περισσότερο με ξένισε ένα χαζό περιστατικό σε σχολείο. Φιλόλογος οργάνωσε ένα project σε συνδυασμό με ζωγραφικούς πίνακες από τη θεματολογία του Καβάφη. Πολλοί ζωγράφοι και εικαστικοί έχουν εμπνευστεί κατά καιρούς, από τον ποιητή, όπως ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Τσαρούχης, ο Μυταράς και ο Τσόκλης. Προηγήθηκε και η έκθεση του Ιδρύματος Θεοχαράκη και ήταν οπωσδήποτε, μια καλή ευκαιρία να μαζευτούν σε μια παρέα διαθεματικής καλλιτεχνικής προσέγγισης πολλοί δημιουργοί από διάφορους χώρους. Αυτοί γύρω του και στη μέση ο Καβάφης να φωτίζει ένστικτα, συνειδήσεις, νέες ιδέες και πολλές αλήθειες, για τους μαθητές.

Το project πέτυχε, με μεγάλη συμμετοχή, μολονότι γινόταν Σάββατο, εκτός διδακτικού ωραρίου. Βρέθηκε όμως, μία «σύμβουλος» να διατυπώσει τις ενστάσεις της για την ιδέα της Φιλολόγου. Ποιος ήταν ο προβληματισμός της; Μην τυχόν και τα παιδιά παρεξηγήσουν τη διαθεματικότητα και σκανδαλιστούν από τον Καβάφη…! Ανέφερε ως δείγμα, έναν πίνακα που της θύμιζε «φαλλούς σε διάταξη»…! Βέβαια δεν σταμάτησε το project, δεδομένου πως ούτε καν ήρθε σε επικοινωνία με την καθηγήτρια και δεν τέθηκε κάποιο ιδιαίτερο ζήτημα. Από διασταυρωμένες όμως, πληροφορίες έγινε γνωστό ότι η ομοφυλοφιλία του Καβάφη, θεωρείται για τη σύμβουλο ιδιάζουσα περίπτωση και επικίνδυνη για τους μαθητές. Ειδικά, όταν πολλαπλασιάζονται οι ερμηνείες από «ελευθεριάζοντες» καλλιτέχνες με «αποκλίνουσες» από τη νόρμα θεματολογίες. Με λίγα λόγια, έθεσε θέμα ωριμότητας των μαθητών να κατανοήσουν το project.

Έψαξα να βρω ποιος είναι τέλος πάντων, αυτός ο πίνακας που θυμίζει φαλλούς και βρήκα «Τα κεριά» του Δρούγκα και του Φασιανού, αλλά δεν μοιάζουν και πολύ. Βέβαια, δεν ξέρω τι φαλλούς έχει δει στη ζωή της… η συγκεκριμένη κυρία αλλά και πάλι, θέλει πολλή φαντασία για να το σκεφτείς.

Πόση σημασία έχει τώρα μια άποψη η οποία, στο κάτω-κάτω, δεν παρεμβαίνει και αυταρχικά στη δουλειά του εκπαιδευτικού; Στη συγκεκριμένη περίπτωση, καμία. Στο σύνολο όμως των ανθρώπων που σκέφτονται κάτι πρωτότυπο για να μορφώσουν τους μαθητές τους, ο συντηρητισμός και οι φοβίες είναι μεγάλο εμπόδιο. Χρόνια, δεκαετίες τώρα, το πνεύμα αδράνησε μέσα στα δίκτυα του κομφορμισμού. Δάσκαλοι, σύμβουλοι, διευθυντές ακολουθούν τύπους, διατάξεις και εγκυκλίους, μη έχοντας τη δύναμη να αποκλίνουν ή να πειραματιστούν με τις ιδέες τους. Από παντού, εμφανίζονται απίθανοι τύποι που σου ξεφουρνίζουν ό,τι αυθεντία και κλισέ βρεθεί πρόχειρο, για να εκφράσουν τη «δυσκοιλιότητά» τους απέναντι στο πρωτότυπο και το δημιουργικό. Πάντα θα βρεις ένα τεράστιο «όχι» μπροστά σου και μια «αντιστασιακή» θέση κάποιου «θεματοφύλακα» «αρχών» και «αξιών».

Πόση γενναιότητα και πόση αγάπη χρειάζεσαι μέσα σου για να μάθεις να λες «ναι»! Πόση ελεύθερη φύση έχεις ανάγκη, για να λες μια καλή κουβέντα, για να επιβραβεύεις και να ενθαρρύνεις το διαφορετικό και το καινούριο! Το πιο εύκολο και ανώδυνο είναι να λες όχι από κόμπλεξ και ανασφάλεια. Το πιο δύσκολο και ωραίο είναι να λες ναι στο δημιουργικό και να ρωτάς με ενθουσιασμό πώς ακριβώς γίνεται.

Άδικα ψάχνουμε για κανόνες, σχέδια και νέες μεθόδους. Αν δεν βρεθούν μυαλά και σκέψεις «εξερευνητών», όλα τα προβλήματά μας θα θέλουμε να τα λύσουμε με τις φόρμες και τη χαρτούρα του Υπουργείου. Όσο για τους «φαλλούς» του Καβάφη, είτε στη ζωή είτε στην τέχνη, είναι αλήθεια ότι προκαλούν αμφιθυμία! Κι αυτό γιατί άλλοτε «απειλούν» κι άλλοτε γονιμοποιούν. Εξαρτάται πώς θέλει κανείς να τους χρησιμοποιήσει…

Και είναι κρίμα γιατί «…τι γρήγορα που τα σβηστά κεριά πληθαίνουν».

 πηγή: http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.ellada&id=30498

ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ "O Παχύς και ο Αδύνατος"

ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ  

O Παχύς και ο Αδύνατος

Πρωτοδημοσιευμένο το 1883, το σύντομο διήγημα του Tσέχωφ παρουσιάζει με ανθρωπιά, χιούμορ και λεπτή παρατήρηση τις ανθρώπινες σχέσεις (και την αλλοτρίωσή τους) στο περιβάλλον των γραφειοκρατών της τσαρικής Pωσίας.

Στο σιδηροδρομικό σταθμό του τσάρου Νικολάου συναντήθηκαν δυο φίλοι. Ένας παχύς κι ένας αδύνατος. O Παχύς μόλις είχε γευματίσει στο σταθμό, και τα χείλια του, γεμάτα λίπος, γυάλιζαν σαν γινωμένα βύσσινα. Μύριζε κρασίλα κι άρωμα. O Αδύνατος μόλις κατέβηκε από το βαγόνι, φορτωμένος με βαλίτσες, μπόγους και κιβώτια. Αναδινόταν από πάνω του μια μυρουδιά από χοιρομέρι και κατακάθια καφέ. Πίσω από τη ράχη του ξεμύτιζαν μια αδύνατη γυναίκα με μακρουλό πιγούνι, η γυναίκα του, κι ένα ψηλό γυμνασιόπαιδο με μισοκλεισμένα τα μάτια, ο γιος του. «Πορφύρη!», αναφώνησε ο Παχύς βλέποντας τον Αδύνατο. «Εσύ; Αγαπητέ μου, αγαπητέ μου! Χρόνια και ζαμάνια!» «Έλα Χριστέ και Παναγιά!», είπε έκπληκτος ο Αδύνατος. «Μίσια! Παιδικέ μου φίλε! Από πού έρχεσαι;» Oι δυο φίλοι αλληλοασπάστηκαν τρεις φορές έχοντας καρφωμένα ο ένας στον άλλον τα δακρυσμένα μάτια τους. Έμειναν κι οι δυο ευχάριστα κατάπληκτοι. «Καλέ μου φίλε!», άρχισε να λέει ο Αδύνατος μετά τον ασπασμό. «Πού να το περιμένω! Να, αυτή είναι μια έκπληξη! Κοίταξέ με λοιπόν καλά! Τι όμορφος που ήμουνα! Τι γοητευτικός και δανδής! Αχ, κι εσύ, Θεέ μου! Πώς είσαι λοιπόν; πλούσιος; παντρεμένος; Εγώ, όπως βλέπεις, παντρεύτηκα… Να, αυτή εδώ είναι η γυναίκα μου, η Λουίζα, το γένος Βάντσενμπαχ… Λουθηρανή… Κι αυτός είναι ο γιος μου, ο Ναθαναήλ, μαθητής στην τρίτη τάξη. Αποδώ, Ναθάνια, είναι ο παιδικός μου φίλος! Φοιτούσαμε μαζί στο Γυμνάσιο!» O Ναθαναήλ σκέφτηκε λιγάκι κι έβγαλε το καπέλο. «Στο Γυμνάσιο φοιτούσαμε μαζί!», συνέχισε ο Αδύνατος. «Θυμάσαι το παρατσούκλι που μας είχαν βγάλει; Εσένα σε φώναζαν Ηρόστρατο, επειδή έκαψες με το τσιγάρο ένα δημόσιο βιβλίο· κι εμένα Εφιάλτη, γιατί μου άρεσε να είμαι μαρτυριάρης. Χο, χο… Τι παιδιά που ήμασταν! Μη φοβάσαι, Ναθάνια! Πήγαινε κοντά του… Κι αποδώ η γυναίκα μου, το γένος Βάντσενμπαχ… Λουθηρανή». O Ναθαναήλ σκέφτηκε λίγο και κρύφτηκε πίσω από τον πατέρα του. «Λοιπόν, πώς περνάς φίλε;», ρώτησε ο Παχύς κοιτάζοντας με ενθουσιασμό τον φίλο του. «Υπηρετείς ακόμα; Πού;» «Υπηρετώ, αγαπητέ μου! Έχω τον όγδοο βαθμό, κοντεύει δυο χρόνια τώρα. Πήρα και τοπαράσημο Στανισλάβα*. O μισθός είναι μικρός… Ε, δόξα να 'χει ο Θεός! Η γυναίκα μου παραδίνει μαθήματα μουσικής, κι εγώ, συμπληρωματικά, φτιάχνω ξύλινες ταμπακιέρες. Πολύ καλές ταμπακιέρες! Τις πουλάω ένα ρούβλι τη μία. Αν κάποιος πάρει πάνω από δέκα, τότε, καταλαβαίνεις, του κάνω και σκόντο*. Κάπως τα καταφέρνουμε. Υπηρετούσα, ξέρεις, σ' ένα τμήμα, αλλά τώρα πήρα μετάθεση για εδώ, ως τμηματάρχης, στον ίδιο Oργανισμό… Λοιπόν, εσύ πώς τα πας; Σίγουρα θα είσαι πια σύμβουλος; Ε;» «Όχι, αγαπητέ μου, ανέβα πιο ψηλά», είπε ο Παχύς. «Έχω ήδη φτάσει μυστικός σύμβουλος… Έχω δυο παράσημα». O Αδύνατος ξαφνικά χλώμιασε, έμεινε σύξυλος κι αμέσως ύστερα το πρόσωπό του παραμορφώθηκε σ' ένα πλατύ χαμόγελο. Έδειχνε σαν να έβγαζε σπίθες από τα μάτια και το πρόσωπό του. Το σώμα του μαζεύτηκε, καμπούριασε, στένεψε… Oι βαλίτσες του, οι μπόγοι και τα κιβώτια κουβαριάστηκαν, ζάρωσαν… Το μακρύ πιγούνι της γυναίκας του έγινε ακόμα πιο μακρουλό. O Ναθαναήλ στάθηκε τεντωμένος σε στάση προσοχής και κούμπωσε όλα τα κουμπιά της στολής του… «Εγώ, εξοχότατε… Χαίρω πολύ! Φίλος, ας πούμε, παιδικός και να που, ξαφνικά, μεταμορφώνεστε σ' έναν τέτοιον άρχοντα! Χι, χι». «Φτάνει λοιπόν, πάψε!», είπε μορφάζοντας ο Παχύς. «Γιατί αυτό το ύφος; Εγώ κι εσύ είμαστε φίλοι από παιδιά κι αυτή εδώ η δουλοπρέπεια δεν έχει κανένα νόημα!». «Προς Θεού… Τι, εσείς…», κρυφογέλασε ο Αδύνατος, ζαρώνοντας πιο πολύ ακόμα. «Η ευμένεια της εξοχότητάς σας… είναι σαν ζωογόνα δροσιά… Να, εξοχότατε, αποδώ ο γιος μου ο Ναθαναήλ… η γυναίκα μου η Λουίζα, Λουθηρανή, ας πούμε…» O Παχύς ήθελε να αντιδράσει κάπως, αλλά στο πρόσωπο του Αδύνατου ήταν ζωγραφισμένος τόσος σεβασμός, τόση γλυκάδα και τόση ευλαβική ξινάδα, που στον Μυστικό Σύμβουλο έφερναν αναγούλα. Έδωσε το χέρι του στον Αδύνατο να τον αποχαιρετήσει κι έστρεψε τα νώτα του. O Αδύνατος, πιάνοντας το χέρι, έσφιξε τα τρία δάχτυλα, υποκλίθηκε από το κεφάλι ως τα πόδια και γέλασε χαιρέκακα, σαν Κινέζος: «Χι, χι, χι». Η γυναίκα του χαμογέλασε. O Ναθαναήλ έσυρε το πόδι του σε στάση προσοχής και το πηλήκιο από το κεφάλι του έπεσε κάτω. Όταν και οι τρεις ευχάριστα κατάπληκτοι. Ά. Τσέχωφ, Η αγάπη και 32 άλλα διηγήματα,  μτφρ. Β. Ντινόπουλος, Βιβλιοπωλείον της Εστίας *παράσημο Στανισλάβα: ένα από τα κατώτερα παράσημα της τσαρικής Ρωσίας, απονεμόταν κατ' αρχαιότητα *σκόντο: έκπτωση